Novi odnosi Crne Gore i Srbije

Ko se jos sjeca Brda kod Kranja? Njegova reprezentativna funkcija za nas koji smo ostali u sadasnjoj Jugoslaviji prestala je jos u periodu »razdruzivanja«. Mozda ga je neko nostalgicno pomenuo uz Titovo ime ili, u svrhu nekih mutnih dioba, uz ime kneza Pavla. Nedavno je u tu gorenjsku ljepotu, podalje od tek utisale ratne buke, banuo licno predsjednik SAD. Klintonovim dolaskom, a on je personifikacija americke moci, mnogo toga na podrucju nekadasnje SFRJ postalo je ako ne bolje a ono jasnije. Izborom malene Slovenije za zemlju koju ce posjetiti tokom evropske turneje, americki predsjednik je stavio do znanja vlastima na Balkanu, a i sire, da nista tako ne cijeni kao uspjeh. Na pokusaje relativiziranja onog sto se u Americi i Evropi naziva demokratijom, sa zapada se vise i ne odgovara. Definicija za laicku upotrebu glasi: »Demokratija je onamo gdje mi je dobro«.

Raskrsca

Prema svim parametrima ukupnog razvoja, Slovenija napreduje sto cini deplasiranim sva prezivjela unitaristicka zastrasivanja da ce ta zemlja biti pridavljena u zmijskom zagrljaju ekonomski i kulturno superiornijih susjeda. Zaplasivati danas Slovence germanizacijom ili italijanizacijom spada u kafansku geopolitiku uz napomenu da ni kafane vise nijesu ono sto su nekad bile.

Legitimna promena

Podsjecanjem na prvobitne grijehove u politici se, u nedostatku dokaza, cesto zeli izvrsiti moralna diskreditacija protivnika, a isto tako dovodi se u pitanje i sam princip evolucije misljenja. U okolnostima koje su vecinom nepoznate, Milo Djukanovic se iznenada, sa neocekivanom odvaznoscu i zustrinom sukobio sa Slobodanom Milosevicem, imenujuci ga kao glavnog krivca za sve lose sto se zbilo sa zemljom. Isticuci nacelo pune ravnopravnosti sa pozivom na ustav(e) u odnosima izmedju Crne Gore i Srbije Djukanovic je proklamovao temeljite reforme i proevropsku orijentaciju Crne Gore. Milosevic je sa osmatracnice na Dedinju mjerkao kada ce mu se neocekivani rival namjestiti. Djukanovic je, medjutim, procitao protivnika i krenuo u ofanzivu koja je u toku. Uvidjevsi da je pozicija Srbije koju predvodi Milosevic sve ocajnija dok u Crnoj Gori raste rejting umjerenim snagama kojima svakim danom postaje bliza koncepcija drzavne samostalnosti Crne Gore, Djukanovic je postupao, bar tako sada izgleda, veoma mudro.
Iznutra se zastitio koalicijom partija demokratske orijentacije, sa njom promovisao reformski kurs i demokratiju, pa zatim krenuo da svijetu licno predstavi novu crnogorsku politiku. Zapadnoj alijansi sitoj ratovanja po Balkanu bilo je prijatno cuti da neko ovdje hoce bas nesto sto oni nude, pa je Djukanovic takoreci preko noci postao svjetska politicka zvijezda. Kruna njegove diplomatske aktivnosti je susret sa Klintonom na Brdu kod Kranja. Od svih vaznijih cinilaca sa kojima je u inostranstvu opstio Djukanovicu je obecana pomoc Crnoj Gori. Tesko je ne uvaziti Djukanoviceve argumente u vezi sa ravnopravnoscu Crne Gore i izborom puta kojim je posla Miloseviceva Srbija, ne pokazujuci namjeru da sa njega skrene, uprkos mnogim porazima i odsustvu svake perspektive. Mada nikad nije eksplicitno priznao da Crnu Goru vodi u nezavisnost, iz Djukanovicevih elaboracija odnosa izmedju dvije ustavno ravnopravne republike logicki proizlazi da je zivot u zajednickoj drzavi nemoguc. Nakon tog saznanja »razdruzivanje« postaje politicki imperativ. Oni, pak, koji iskreno sumnjaju u »Milovo crnogorstvo« ispoljavaju preveliku kolicinu politickog amaterizma. U njegovoj situaciji lupinzi su prerizicni. Prvo treba egzaktno odgovoriti na gotovo banalno pitanje treba li Crnogorcima samostalna drzava u kojoj bi oni bili nacionalna manjina? Isto tako, o svakoj buducoj konstituciji prethodno ce se morati izjasniti Srbi, odnosno gradjani Srbije. Na cistinu moraju izaci i one politicke grupacije koje se jos hvataju za neko fluidno jugoslovenstvo.

Upadljivi kontrasti

Ideja o obnovi crnogorske drzavne nezavisnosti legitimno se pojavila pocetkom raspada SFRJ. Uveli su je u politicku arenu crnogorski liberali, stranka kojoj, sto nije nikakav istorijski izuzetak, prijeti opasnost da dozivi sudbinu kokota koji je prerano propjevao. U prvobitnom periodu na stranku su nasrtali pretezno komunisti preobuceni u velikosrpske nacionaliste. Vremenom je ta kritika izgubila svaki smisao jer su je upraznjavale snage koje su izgubile istorijsku bitku sa demokratijom. Ipak, za njenu sadasnju stagnaciju uzroke valja potraziti u samoj stranci. Liberali nijesu imali sluha za nastupajuce prilike. Kolicina retorike koju trose nesrazmjerna je znacaju