Poziv na dijalog

Urednistvo Republike smatra svojom javnom obavezom da organizuje dijalog o krizi univerziteta. Radi toga smo uputili pismo nekolicini profesora i istrazivaca, cije odgovore objavljujemo u ovom broju.
Poziv-pismo sada upucujemo svim nasim saradnicima i citaocima, svakome ko je zainteresovan za ovu slozenu i vaznu temu.

Postovana koleginice/Postovani kolega

Nas list nastao je kao izraz potrebe da se traga za racionalnim odgovorima na izazove slozene i duboke krize – kulture, drzave i drustva. Time se bavimo vec deset godina. Cesto smo se suocavali i sa zbivanjima na univerzitetu, pre svega onda kada su to iziskivali sami dogadjaji: 1991, 1992, 1996/97. godine ili o godisnjicama ranijih kriza, sporova i sukoba (1968. godine, na primer). O svemu tome objavili smo mnoge autorske priloge i sadrzaj vise dijaloga. Sve sto smo objavili, medjutim, vise ocrtava put daljeg istrazivanja nego sto sadrzi trajnije rezultate analiza. Radi produzetka istrazivanja, sve dotle dok ne procenimo da smo dospeli do zadovoljavajucih rezultata, molimo Vas, kao ucesnika sadasnjih zbivanja, da odgovorite na nekoliko pitanja, a nakon objavljivanja Vasih odgovora organizovali bismo dijalog o razlicitim gledistima.
1. Donosenje novog zakona o univerzitetu, a jos vise njegova primena, prati sve jasnije ispoljavanje simptoma krize univerziteta, i ne samo njega, vec i kulture, drzave i drustva. Najcesce se pominju ukidanje poslednjih ostataka autonomije i sputavanje akademskih sloboda, zavodjenje izvesnog oblika prinudne uprave i primena represije, otpustanje nastavnika i kaznjavanje studenata, nasilne kadrovske promene i reorganizacija. U simptome se ubrajaju i vanredni oblici otpora nastavnika i studenata, izrazi profesionalne i moralne solidarnosti, ali i poslusnost, cutanje o razornim tendencijama, pa i koriscenje ideoloske i politicke konjunkture ne samo za opstanak vec i za napredovanje u karijeri.
Koji su, po Vasem misljenju, glavni simptomi sadasnje krize univerziteta?
2. U dosadasnjim razmatranjima najvise se govori o simptomima, a najmanje o uzrocima krize. Paznju najcesce privlace motivi vlasti; na prvo mesto se stavlja revansizam za neposlusnost, otpore, kritiku i protestne pokrete. Pominje se i teznja da se usred kulminacije krize drzave blokira ozbiljnije kriticko misljenje i oblikovanje demokratske javnosti (u prilog ove teze pominje se veza izmedju Zakona o univerzitetu i Zakona o informisanju). Iznenadjuje da cak ni u univerzitetskoj javnosti nema objavljenih rezultata temeljnijih analiza uzroka krize univerziteta i njene povezanosti sa sirom i dubljom krizom. Izostaje, takodje, i analiza osobenih izvora i uzroka krize na samom univerzitetu (hijerarhijska organizacija, nerazvijena strucna i naucna javnost, primat »moralno-politicke podobnosti« nad strucnim i naucnim kvalifikacijama, udeo u promociji nacionalizma i populizma; komercijalizacija struke i nauke, nepotizam, korupcija i sl.).
Sta su, po Vasem misljenju, osnovni uzroci krize univerziteta i u kakvoj je ona vezi sa krizom kulture, drzave i drustva?
3. Razmatranja o simptomima i uzrocima krize povezana su i sa razmisljanjem o njenim ishodima. Preovladjuju, izgleda, gledista da su glavni akteri zapleta – podrazumeva se da je to sadasnja vlast – istovremeno i protagonisti raspleta. U tom smislu se na istu adresu upucuju zahtevi da se odredjeni zakoni povuku, ukinu, izmene neke odredbe i donesu novi zakoni. Retka su gledista o udelu samog univerziteta i u nastanku i u prevazilazenju krize. Najredje su autorefleksije. Doduse, na pojedinim fakultetima su primetni izvesni otpori represiji, degradaciji profesije i razaranju institucija, a javljaju se i oblici alternativnog obrazovanja (AAOM, na primer), ali izostaju celovitija i temeljitija gledista o stvarno mogucim raspletima krize.
U cemu je, po Vasem misljenju, realno mogucan rasplet sadasnje krize univerziteta u sklopu ishoda sire i dublje krize, i kakva je u tome uloga razlicitih aktera kulture, politike i drustva u celini, i kakvu ulogu u svemu tome imaju medjunarodni cinioci?
Molimo Vas da nam posaljete odgovore na postavljena pitanja. Obim Vaseg teksta nije ogranicen, ali rok jeste: 15. februar. Urednistvo ce odlucivati o objavljivanju pristiglih priloga. A nakon objavljivanja pristiglih priloga, planiramo da organizujemo dijalog, i sa novim ucesnicima, pre svega o razlikama u gledistima, a sve radi nastavka istrazivanja ove slozene i vazne teme.
 

U Beogradu,                                                      Ocekujuci Vas odgovor i zahvaljujuci na saradnji, 
5. 02. 1999. god.                                                                                    srdacno Vas pozdravlja  
        
(dr Nebojsa Popov)                  
glavni i odgovorni urednik Republike