Taj rat je postao metafora prijetece apokalipse za citav svijet, jer su bezmalo sve zemlje svijeta bilo multietnicke bilo multikonfesionalne

Kako vrijeme tece tako stalno saznajemo nove podatke o uzrocima, ciljevima, prirodi i posljedicama rata u Bosni i Hercegovini 1992-1995. godine. Na osnovi tih saznanja dolazimo do zakljucka da je on bio proizvod sticaja tako velikog broja raznovrsnih cinilaca da nije neobicno da se kontinualno javljaju nove definicije tog rata, cijem nizu kao da nema kraja.

S druge strane, zbog njegove prirode, mjesta i vremena u kojima se desio i time uslovljenih njegovih globalnih implikacija, taj rat je postao metafora prijetece apokalipse za citav svijet, jer su bezmalo sve zemlje svijeta bilo multietnicke bilo multikonfesionalne. Upravo zbog toga su danas rijetkost nova knjiga, clanak ili prilog za neki medjunarodni skup, koji su posveceni medjunarodnim, medjunacionalnim ili medjukonfesionalnim odnosima koji ne sadrze bar jedan osvrt na rat u Bosni.

To nas je navelo da sacinimo i ovaj treci pregled misljenja o uzrocima, ciljevima, karakteru i posljedicama rata u Bosni i Hercegovini (prethodna dva objavljena su u Republici br. 124 od 16-30. 09. 1995. i br. 143-144 od 1-31. 07. 1996. godine). I ovaj put odabrali smo najkarakteristicnije sintagme i definicije rata u BiH, navodjene u domacim i stranim mas-medijima, casopisima i knjigama, izgovorene na raznim domacim i stranim skupovima ili sadrzane u raznim zvanicnim ili nezvanicnim papirima. Ulancali smo ih u jedan koliko-toliko uskladjen slijed, podijelivsi ih u dvije glavne grupe.

I

Za druge, pak, po svojim idejnim korijenima, to je bio: »rat cijem izbijanju je u dobroj mjeri doprinijela iskrivljena 'istorijska svijest' sva tri naroda, formirana u znatnoj mjeri nepoznavanjem, precutkivanjem i falsifikovanjem istorijskih cinjenica«, »rat ciji su svi idejni praocevi odavno vec mrtvi: i Ante Starcevic i Ante Pavelic, i Garasanin, i Moljevic i Mihajlovic«, »rat pripreman decenijama u skolskim klupama, jer su obavezno stivo bili, a za Srbe i Crnogorce i ostali: 'Gorski vijenac' kojim se podstice holokaust nad muslimanima (koje Njegos naziva 'poturicama'), 'Pocetak bune protiv dahija' kojim se podstice agresija protiv Bosne i 'Na Drini cuprija' kijom se podstice mrznja prema Bosnjacima (Muslimanima), (njih Andric, koji je, prema vlastitom priznanju pisao 'pokvarene knjige', naziva 'Turcima poturcenjacima')«, »rat za koji su veliki krivci mnogi pisci skolskih udzbenika i mnogi nastavnici srpske i crnogorske nacionalne knjizevnosti i istorije«, »rat koji su osmislili neki poznati pisci, visoki svestenici i istoricari, na koji su huskali neki politicari, popovi i novinari, cije otpocinjanje su naredili dvojica politicara, koji su vodile srpske i hrvatske vojske i paravojske, policije i parapolicije i u kojem su oni svi zajedno pocinili jedan Veliki Zlocin«, »rat koji je izraz i poraz srpske i crnogorske nacionalne kulture tj. onih otrovnih njihovih segmenata«, »genocidna agresija 'zemalja ljubavi' (u kojima su mnogi vaspitavani da vole da mrze) protiv 'zemlje mrznje' (jer su Bosnjaci mrzeli da mrze)«, »rat bosanskih Srba i Hrvata iz straha od demokratije«, »rat cijoj surovosti i trajnosti su doprinijeli i neznanje, nadmenost, nastojanja na reislamizaciji Bosnjaka, kroatofilija i simpatije prema iranskoj teokratskoj kontrarevoluciji jednog uticajnog dijela vodjstva Stranke demokratske akcije« itd.

Takodje, za ove druge, po svojoj prirodi, to je bio: »velikosrpski osvajacki rat«, »velikosrpski i velikohrvatski osvajacki i istrebljivacki rat«, »rat koji je skrivena agresija Srbije, Crne Gore i Hrvatske protiv medjunarodno priznate Bosne i Hercegovine koju je olaksalo uvodjenje politickog pluralizma i politicko organizovanje pretezno na nacionalnoj osnovi«, »rat koji je kombinacija spoljne i unutrasnje agresije Srba i Hrvata protiv BiH u cilju njene podjele izmedju Srbije i Hrvatske i unistenja bosnjackog muslimanskog naroda«, »rat protiv bosanskih 'Turaka' za koju veliku odgovornost snose neki Srbi i Crnogorci sa turskim prezimenima«, »rat za nezavisnost Bosne i Hercegovine«, »medjudrzavni rat«, »napadacki i istrebljivacki rat«, »rat Srba i Hrvata za stvaranje svojih nacionalnih drzava i rat Bosnjaka za ocuvanje gradjanske drzave«, »rat koji nije bio genocid vec pokusaj holokausta nad Bosnjacima«, »treci rat u koji je Beograd gurnuo bosanske pravoslavce da bi se preko njihovih leseva dokopao Bosne«, »rat u koji su Crnogorci poveli Srbe nakon sto su ih vjesto posvadjali sa Hrvatima i Bosnjacima«, »najludji, najgluplji i najkrvolocniji rat dosad vodjen«, »kombinacija napadackog rata i unutrasnje pobune«, »rat ciji ciljevi su bili 'etnicko ciscenje' i izgradnja nacionalno homogenih drzava«.

II

I, na kraju, po svom epilogu, bio je to: »rat cije krivce treba kazniti na slijedeci nacin: ratne profitere pohapsiti, ubice nevinih povjesati, a monstrume (ideologe i naredbodavce) zatvoriti u laboratorije radi proucavanja«, »rat koji ce se zavrsiti, sustinski i definitivno, kada svi ratni zlocinci budu kaznjeni, rusioci izgrade sve sto su srusili, kada bude placena odsteta za ubijene i osakacene civile i kada glavni krivci iz redova srpske i crnogorske intelektualne, crkvene, politicke i vojne elite odu u Srebrenicu, a hrvatske politicke i vojne elite u Mostar, kleknu i zatraze oprostaj od bosnjackog muslimanskog naroda«.

Dzemal Hatibovic