Alternativa
Bastina
Pre 50 godina (avgust 1950) osnovan je Orijentalni institut u Sarajevu,
jedna od najznacajnijih institucija drustvenih nauka na balkanskim prostorima.
Shodno svom imenu zadatak mu je bio da izucava orijentalistiku, a to kod
nas podrazumeva proucavanje nase kulturne bastine, opste i kulturne istorije
Bosne, a i Balkana u celini u doba osmanske vladavine. »Rad Orijentalnog
instituta« – istice njegov danasnji direktor, dr Behija Zlatar –
»moze se podijeliti u dva perioda: prvi, od osnivanja 1950. pa do
izbijanja agresije na nasu zemlju i drugi – od 17. maja 1992. godine kada
se dogodila tragedija, nezamisliva u modernoj historiji Evrope, kada je
Orijentalni institut pogodjen navodjenom raketom i zapaljen i kada su izgorjeli
svi fondovi i njegova cjelokupna imovina« (Orijentalni institut
u Sarajevu 1950–2000, 9).
A tu imovinu – koja je nenadoknadiva i koja je prezivela mnoge ratove
i pohare – cinili su: rukopisna zbirka sa 5263 kodeksa manuskripata na
arapskom, turskom i perzijskom jeziku (jedna od najbogatijih rukopisnih
zbirki na Balkanu u kojoj su bile zastupljene sve naucne i teoloske discipline
i vise autografa domacih autora); zbirka Manuscripta turcica od
7156 dokumenata za period od 16. do 19. veka (prvorazredni originalni izvori
za istoriju Bosne i Hercegovine, od kojih su neki imali i izvanrednu umetnicku
vrednost); zbirka sidzila, odnosno protokola mesnih sudova (ukupno 66 za
period od 17. do 19. veka); vilajetski arhiv (sa oko 200 000 dokumenata,
koji su se odnosili na poslednjih trideset godina osmanske vladavine u
Bosni i Hercegovini); zbirka tapija (dokumenata o posedovanju zemljista
na podrucju svih kadiluka u Bosni i Hercegovini u drugoj polovini 19. veka
sa naznacenim imenom vlasnika, vrstom zemljista i povrsinom koje je ono
obuhvatalo).
Pored ove, originalne gradje, koja je u vremenu od 11. do 20. veka
nastajala sirom sveta, Arhiv Orijentalnog instituta posedovao je i fotokopije
i mikrofilmovanu gradju iz drugih arhiva i ustanova (Istanbul, Ankara,
Zagreb, Dubrovnik, Skoplje, Bec, Pariz).
I Biblioteka Orijentalnog instituta – sa preko 15 000 knjiga – takodje
je bila jedna od istaknutijih na ovim prostorima.
Rad u Institutu bio je organizovan u odeljenjima: Filolosko odeljenje,
Historijsko odeljenje, Odeljenje za dokumentaciju, Referat za Bliski i
Srednji istok i Referat za orijentalnu umetnost. Danas Institut ima samo
historijsko i filolosko odeljenje, uz odeljenje za biblioteku i dokumentaciju.
Rezultate svoga rada saradnici Orijentalnog instituta – gotovo svi najbolji
orijentalisti sa ovih prostora – objavljivali su u casopisu Prilozi
za orijentalnu filologiju (koji je pokrenut odmah nakon osnivanja Instituta
i koji, oslanjajuci se na izdavacku kucu Brill, spada medju 30 referalnih
casopisa iz oblasti drustvenih nauka koji se objavljuju u svetu).
Osim u casopisu (za sada je izaslo 48 brojeva), saradnici Orijentalnog
instituta rezultate svojih istrazivanja objavljuju u seriji Monumenta
Turcica Historiam Slavorum Meridionalium Illustrantia (11 knjiga istorijskih
izvora od izuzetnog znacaja za proucavanje istorije Balkana) i ediciji
Posebna izdanja (23 monografije: knjizevnost, istorija, istorijski izvori,
katalozi, bibliografije, Kuran).
Orijentalni institut je povremeno organizovao i naucne skupove, a jedan
od skupova – »Pola milenija Sarajeva« – odrzan je marta 1993.
godine, u vreme opsade i teskog granatiranja ovog grada.
I pedesetogodisnjica postojanja Instituta obelezena je, minulog oktobra,
izdavanjem lepo opremljene dvojezicne (bosanski i engleski) spomenice (Orijentalni
institut 1950–2000) i dvodnevnim naucnim skupom »Bosanskohercegovacka
orijentalistika, rezultati i perspektive«, sa dvadesetak ucesnika
iz Sarajeva, Turske, Nemacke, Austrije, Holandije, SR Jugoslavije. U prigodnom
govoru, direktorka Instituta odala je posebno priznanje akademiku Branislavu
Djurdjevu kao najzasluznijem za pocetak rada Orijentalnog instituta kao
samostalne naucne ustanove.
|