Broj 236-237

Susedi

Najpre unutrasnja integracija

Specificnosti Bosne i Hercegovine u okviru Pakta za stabilnost Jugoistocne Evrope

Ako je integracija u okviru Pakta osnovni cilj i uslov za prijem u evropske integracije, Pakt o stabilnosti Jugoistocne Evrope trazi od BiH da se, prije svega, integrise u okviru sebe same. Jer, BiH se u okviru Pakta ne moze ponasati kao skup nacionalno odvojenih i medjusobno suprotstavljenih dijelova. Zbog svoje razjedinjenosti BiH jos nije primljena ni u Vijece Evrope. Evropski standardi, kojim drzave Evrope prenose dio svog suvereniteta na zajednicke organe, ne odgovaraju nacionalnim vodjama u BiH koji ne zele zajednicke standarde cak ni unutar njihove zajednicke drzave jer, navodno, ugrozavaju suverenitet i drzavnost njihovih, nacionalno odvojenih, unutrasnjih teritorijalnih jedinica, a kamoli da prihvate novo poimanje drzavnog suvereniteta, proisteklo stvaranjem sirih integracija u Evropi i svijetu. Takav stav i postojeca razjedinjenost BiH ne moze biti faktor stabilnosti u Jugoistocnoj Evropi.
Prilikom odrzavanja samita, predsjednik SAD Klinton posebno je nasao za potrebno da clanovima Predsjednistva BiH skrene paznju na neophodnost vodjenja jedinstvene drzavne politike. Na tome stalno insistiraju faktori medjunarodne zajednice, ali moze se uociti da se sve odvija po starom, da se i dalje kod vladajucih struktura ispoljavaju tri etno-nacionalne unutrasnje i tri spoljne politike.
Sto se tice odnosa sa susjedima, cinjenica je da Dejtonski mirovni sporazum predvidja uspostavljanje specijalnih paralelnih odnosa RS sa SRJ i Federacije BiH sa Hrvatskom, ali ti odnosi treba da proizlaze iz medjudrzavnih odnosa tih zemalja sa drzavom BiH, koje, shodno intencijama medjunarodne zajednice i Pakta za stabilnost, treba unapredjivati, a ne da odnose sa njenim dijelovima razvijaju na stetu te drzave kao cjeline. Inace, u poslednje vrijeme sporazum o specijalnim paralelnim odnosima SRJ i RS najvecim dijelom ne funkcionise, sto je posljedica sveukupnog zaostravanja odnosa koji su na najnizem nivou od Dejtona do danas, sto nanosi stetu i SRJ i RS, narocito na ekonomskom planu. To nije dobro ni za BiH u cjelini, s tim da njoj odgovaraju odnosi koji ne ugrozavaju njenu cjelovitost. Novi rezim u Hrvatskoj nagovjestava reviziju njihovih specijalnih paralelnih odnosa sa Federacijom BiH i uspostavljanje kvalitetno novih odnosa na ravnopravnoj osnovi sa BiH u cjelini.
Medjunarodna zajednica, rijesena da BiH cim prije dobije atribute jedinstvene drzave, podstice proces njene institucionalizacije koji joj daje takvo svojstvo (jedinstvena granicna sluzba, jedinstveni pasos bez navodjenja entiteta, jedinstvena carinska tarifa i dr.). Ovakvim mjerama SRJ i Hrvatska ce u regulisanju i razvoju odnosa, umjesto odgovarajuceg entiteta, za partnera imati drzavu BiH, cime se smanjuje njihov negativni uticaj na te entitete.
Dakle, integrisana BiH, u integracijama drzava Jugoistocne Evrope, da bi usli u evropske integracije.
Drugo, medjunarodna zajednica je odlucna da BiH ostane po svaku cijenu. Racuna se da je do sada utrosila oko 70 milijardi dolara za odrzavanje svojih vojnih i policijskih snaga i raznih medjunarodnih organizacija u BiH, kao i za ekonomsku pomoc. Svi indikatori ukazuju da ce BiH i dalje biti u centru njene paznje. Nije slucajno Sarajevo odabrano za odrzavanje osnivackog samita Pakta za stabilnost. Takav odnos prema BiH proizlazi iz strateskog koncepta za postizanje stabilnosti na nasim prostorima stvaranjem ravnoteze medju novostvorenim drzavama bivse Jugoslavije i uspostavljanjem vojnog balansa i to na nizem nivou izmedju SRJ, Hrvatske i BiH, tako da nijedna od njih ne preraste u silu koja bi u buducnosti mogla biti prijetnja drugim i time ponovo ugroziti mir na Balkanu. To znaci – nema prosirenja Srbije, nema prosirenja Hrvatske, na racun BiH, nema trgovine, kako to neki zagovaraju, da se za Kosovo izvrsi kompenzacija prikljucenjem RS Srbiji, odnosno SRJ. Kao i medjunarodna zajednica, Pakt za stabilnost polazi od dva kljucna aksioma danasnjice – nepromjenljivosti postojecih drzavnih granica i univerzalnosti ljudskih prava. Valjda ce se na tim osnovama rijesiti i pitanje Kosova, sto svakako odgovara i BiH, jer jedino na tim principima ona moze opstati.
Trece, Pakt za stabilnost zasniva bezbjednost u regionu stvaranjem i razvijanjem miroljubivih dobrosusjedskih odnosa i medjusobnog povjerenja. Nema prijetnje i koriscenja sile. U deklaraciji se NATO ne pominje. Medjutim, pri tom imamo cinjenicu da je NATO, kada je otpao strateski cilj odrzavanja strateske ravnoteze u Evropi i kada je prosirio svoje angazovanje izvan dotadasnjeg geopolitickog podrucja, prenio svoju paznju sa Centralne Evrope u Jugoistocnu Evropu i tu locirao znatne snage. Znaci, postizanje bezbjednosti razvijajuci dobrosusjedske odnose, uz cinjenicu postojanja NATO kisobrana nad Jugoistocnom Evropom. U tom sklopu, zeljeli to ili ne, snage NATO-a u BiH (ocitovane u SFOR-u kojim komanduje) danas predstavljaju njenu fizicku bezbjednost. BiH je time i vezana za tu alijansu i da nije njenih snaga vjerovatno je da bi moglo doci i do obnove oruzanih konflikata. Imajuci to u vidu, prevashodno pod pritiskom medjunarodne zajednice, BiH je na samitu Pakta prihvatila da smanji svoj vojni budzet za 15% u 1999, kao i za 15% u 2000. godini, i za toliko smanji i broj vojnika, a samit je pozvao i ostale zemlje regiona da slijede njen primjer i da time dobijena finansijska sredstva preusmjere u razvoj privrede.
Za razliku od BiH, SRJ se nalazi u drugom polozaju. Naime, sve zemlje Jugoistocne Evrope, izuzev SRJ, clanice su NATO-a ili su vezane za tu alijansu »Partnerstvom za mir« ili drugim vezama, cime svakako NATO i njegova vodeca zemlja SAD, nastoji istisnuti uticaj Rusije sa tog podrucja, s tim da se ne poremete njihovi partnerski odnosi na svjetskom planu. SRJ, odnosno Srbija, sa neprijateljskim odnosom prema NATO, prakticno se nalazi u okruzenju. Ako SRJ, koja inace zauzima centralni polozaj na Balkanu, zeli da se oslobodi takvog polozaja, bilo bi logicno da se, prije svega, ukljuci u Pakt za stabilnost Jugoistocne Evrope ispunjavajuci za to potrebne uslove, jer je to put i za njeno ukljucivanje u evropske integracije i sire. To je u interesu i BiH.

Sead Hadzovic   

 

© 1996 - 2000 Republika & Yurope - Sva prava zadrzana 
Posaljite nam vas komentar