Susedi
Najpre unutrasnja integracija
Specificnosti Bosne i Hercegovine u okviru Pakta za
stabilnost Jugoistocne Evrope
Ako je integracija u okviru Pakta osnovni cilj i uslov za prijem u evropske
integracije, Pakt o stabilnosti Jugoistocne Evrope trazi od BiH da se,
prije svega, integrise u okviru sebe same. Jer, BiH se u okviru Pakta ne
moze ponasati kao skup nacionalno odvojenih i medjusobno suprotstavljenih
dijelova. Zbog svoje razjedinjenosti BiH jos nije primljena ni u Vijece
Evrope. Evropski standardi, kojim drzave Evrope prenose dio svog suvereniteta
na zajednicke organe, ne odgovaraju nacionalnim vodjama u BiH koji ne zele
zajednicke standarde cak ni unutar njihove zajednicke drzave jer, navodno,
ugrozavaju suverenitet i drzavnost njihovih, nacionalno odvojenih, unutrasnjih
teritorijalnih jedinica, a kamoli da prihvate novo poimanje drzavnog suvereniteta,
proisteklo stvaranjem sirih integracija u Evropi i svijetu. Takav stav
i postojeca razjedinjenost BiH ne moze biti faktor stabilnosti u Jugoistocnoj
Evropi.
Prilikom odrzavanja samita, predsjednik SAD Klinton posebno je nasao
za potrebno da clanovima Predsjednistva BiH skrene paznju na neophodnost
vodjenja jedinstvene drzavne politike. Na tome stalno insistiraju faktori
medjunarodne zajednice, ali moze se uociti da se sve odvija po starom,
da se i dalje kod vladajucih struktura ispoljavaju tri etno-nacionalne
unutrasnje i tri spoljne politike.
Sto se tice odnosa sa susjedima, cinjenica je da Dejtonski mirovni
sporazum predvidja uspostavljanje specijalnih paralelnih odnosa RS sa SRJ
i Federacije BiH sa Hrvatskom, ali ti odnosi treba da proizlaze iz medjudrzavnih
odnosa tih zemalja sa drzavom BiH, koje, shodno intencijama medjunarodne
zajednice i Pakta za stabilnost, treba unapredjivati, a ne da odnose sa
njenim dijelovima razvijaju na stetu te drzave kao cjeline. Inace, u poslednje
vrijeme sporazum o specijalnim paralelnim odnosima SRJ i RS najvecim dijelom
ne funkcionise, sto je posljedica sveukupnog zaostravanja odnosa koji su
na najnizem nivou od Dejtona do danas, sto nanosi stetu i SRJ i RS, narocito
na ekonomskom planu. To nije dobro ni za BiH u cjelini, s tim da njoj odgovaraju
odnosi koji ne ugrozavaju njenu cjelovitost. Novi rezim u Hrvatskoj nagovjestava
reviziju njihovih specijalnih paralelnih odnosa sa Federacijom BiH i uspostavljanje
kvalitetno novih odnosa na ravnopravnoj osnovi sa BiH u cjelini.
Medjunarodna zajednica, rijesena da BiH cim prije dobije atribute jedinstvene
drzave, podstice proces njene institucionalizacije koji joj daje takvo
svojstvo (jedinstvena granicna sluzba, jedinstveni pasos bez navodjenja
entiteta, jedinstvena carinska tarifa i dr.). Ovakvim mjerama SRJ i Hrvatska
ce u regulisanju i razvoju odnosa, umjesto odgovarajuceg entiteta, za partnera
imati drzavu BiH, cime se smanjuje njihov negativni uticaj na te entitete.
Dakle, integrisana BiH, u integracijama drzava Jugoistocne Evrope,
da bi usli u evropske integracije.
Drugo, medjunarodna zajednica je odlucna da BiH ostane po svaku cijenu.
Racuna se da je do sada utrosila oko 70 milijardi dolara za odrzavanje
svojih vojnih i policijskih snaga i raznih medjunarodnih organizacija u
BiH, kao i za ekonomsku pomoc. Svi indikatori ukazuju da ce BiH i dalje
biti u centru njene paznje. Nije slucajno Sarajevo odabrano za odrzavanje
osnivackog samita Pakta za stabilnost. Takav odnos prema BiH proizlazi
iz strateskog koncepta za postizanje stabilnosti na nasim prostorima stvaranjem
ravnoteze medju novostvorenim drzavama bivse Jugoslavije i uspostavljanjem
vojnog balansa i to na nizem nivou izmedju SRJ, Hrvatske i BiH, tako da
nijedna od njih ne preraste u silu koja bi u buducnosti mogla biti prijetnja
drugim i time ponovo ugroziti mir na Balkanu. To znaci – nema prosirenja
Srbije, nema prosirenja Hrvatske, na racun BiH, nema trgovine, kako to
neki zagovaraju, da se za Kosovo izvrsi kompenzacija prikljucenjem RS Srbiji,
odnosno SRJ. Kao i medjunarodna zajednica, Pakt za stabilnost polazi od
dva kljucna aksioma danasnjice – nepromjenljivosti postojecih drzavnih
granica i univerzalnosti ljudskih prava. Valjda ce se na tim osnovama rijesiti
i pitanje Kosova, sto svakako odgovara i BiH, jer jedino na tim principima
ona moze opstati.
Trece, Pakt za stabilnost zasniva bezbjednost u regionu stvaranjem
i razvijanjem miroljubivih dobrosusjedskih odnosa i medjusobnog povjerenja.
Nema prijetnje i koriscenja sile. U deklaraciji se NATO ne pominje. Medjutim,
pri tom imamo cinjenicu da je NATO, kada je otpao strateski cilj odrzavanja
strateske ravnoteze u Evropi i kada je prosirio svoje angazovanje izvan
dotadasnjeg geopolitickog podrucja, prenio svoju paznju sa Centralne Evrope
u Jugoistocnu Evropu i tu locirao znatne snage. Znaci, postizanje bezbjednosti
razvijajuci dobrosusjedske odnose, uz cinjenicu postojanja NATO kisobrana
nad Jugoistocnom Evropom. U tom sklopu, zeljeli to ili ne, snage NATO-a
u BiH (ocitovane u SFOR-u kojim komanduje) danas predstavljaju njenu fizicku
bezbjednost. BiH je time i vezana za tu alijansu i da nije njenih snaga
vjerovatno je da bi moglo doci i do obnove oruzanih konflikata. Imajuci
to u vidu, prevashodno pod pritiskom medjunarodne zajednice, BiH je na
samitu Pakta prihvatila da smanji svoj vojni budzet za 15% u 1999, kao
i za 15% u 2000. godini, i za toliko smanji i broj vojnika, a samit je
pozvao i ostale zemlje regiona da slijede njen primjer i da time dobijena
finansijska sredstva preusmjere u razvoj privrede.
Za razliku od BiH, SRJ se nalazi u drugom polozaju. Naime, sve zemlje
Jugoistocne Evrope, izuzev SRJ, clanice su NATO-a ili su vezane za tu alijansu
»Partnerstvom za mir« ili drugim vezama, cime svakako NATO
i njegova vodeca zemlja SAD, nastoji istisnuti uticaj Rusije sa tog podrucja,
s tim da se ne poremete njihovi partnerski odnosi na svjetskom planu. SRJ,
odnosno Srbija, sa neprijateljskim odnosom prema NATO, prakticno se nalazi
u okruzenju. Ako SRJ, koja inace zauzima centralni polozaj na Balkanu,
zeli da se oslobodi takvog polozaja, bilo bi logicno da se, prije svega,
ukljuci u Pakt za stabilnost Jugoistocne Evrope ispunjavajuci za to potrebne
uslove, jer je to put i za njeno ukljucivanje u evropske integracije i
sire. To je u interesu i BiH.
|