Broj 103
		U prvom licu

Irina Subotic

Zan-Misel Palmije: EKSPRESIONIZAM KAO POBUNA. Prilog proucavanju umetnickog zivota za vreme Vajmarske republike ¶ tom: APO- KALIPSA I REVOLUCIJA, izd. Matice srpske, Novi Sad 1995, 431 str. Prevod s francuskog: Vera Ilijin

Na srpskom jeziku je objavljeno kapitalno delo izvanrednog poznavaoca umetnosti i kulture ekspresionistickog razdoblja Zana-Misela Palmijea (Jean-Michel Palmier) u izvrsnom prevodu sa francuskog Vere Ilijin. To je odista znacajan izdavacki potez jer predstavlja jednu od retko celovito zamisljenih pregleda ekspresionistickih kretanja u vreme Vajmarske republike, sa svim nuznim izlazenjima iz osnovnih okvira teme da bi se sveobuhvatno osvetlilo razdoblje koje su mnogi smatrali osnovom na kojoj ce, uskoro, niknuti fasizam. Palmije isto tako priblizava svoja istrazivanja i nacistickoj umetnosti nastojeci da ukaze u kojoj meri je ona bila instrument za nevidjenu moc vlasti i koliko je intelektualnog otpora bilo medju stvaraocima koje je nacizam zbrisao sa scene, fizicki ili moralno.

Uz moto Hansa Jirgena Ziberberga i Valtera Benjamina na pocetku ("Nada nam je data samo zbog onih koji su bez nade"), knjiga je - sentimentalno, danas se cini jos vise utopisticki - posvecena Ernestu Blohu, sa brojnim razlozima koje Palmije navodi: izmedju ostalog i zbog toga sto je "uzalud pokusao da izmiri Marksov Kapital, apokalipsu i smrt"; "sto nije prestao da bude veran snovima svoje mladosti, tvrdeci da borba u ime utopije i nepobediva volja za izgradnjom jednog novog sveta, cak i ako su trenutno pobedjene, ostaju revolucionarne..." Prvi put objavljena 1978. godine (Payot, Paris), knjiga do danas ne samo da nije izgubila nista od svoje aktuelnosti i znacaja, vec je podsetila na briljantan period celovitih, iscrpnih i predanih istrazivanja internacionalnih avangardi upravo sedamdesetih godina. I Dzon Vilet (John Villett) je u to vreme pokusao da svojim knjigama obuhvati sva politicka i umetnicka dogadjanja u Vajmarskoj republici, ali njegovi zakljucci nemaju Palmijeovu tezinu i sigurnost i ekspresionizam ne doticu na tako pun, sinkretican nacin, primeren ovom nemackom pokretu. Mozda upravo stoga sto je Palmije poznat kao istoricar kulture koji je sva svoja istrazivanja zasnivao na dobro proucenoj politickoj sceni, kao sto je to ucinio i u svojoj zapazenoj studiji Lenjin, umetnost i revolucija, objavljenoj takodje sedamdesetih godina.

Ekspresionizam je postavljen u medjunarodni i interdisciplinarni kontekst, bez unapred datih cvrstih definicija i jednodimenzionalnih karakteristika, posto je prikazan i obradjen kao pokret koji izmice pokusajima da se uklopi u jasne vremenske medje i ostro odredjena poglavlja istorije evropske kulture HH veka. Knjigu cine cetiri dela (¶ - Beda, nada i nasilje; ¶¶ - Radjanje nemackog ekspresionizma; ¶¶¶ - Polemike oko ekspresionizma i ¶· - Ekspresionisti i politika) uz sinteticki uvod koji objasnjava karakter studija sa naglaskom da se ne radi o "istoriji nemackog ekspresionizma" niti o pretenziji da se obuhvate detaljno sve umetnicke discipline. Ovaj prvi tom knjige Ekspresionizam kao pobuna stavlja naglasak na pretece i glavne nosioce ideja, na razvoj pokreta i rasprave koje su se oko njegove ideologije vodile. Ostaje da verujemo da ce izdavac imati volje i snage da nastavi sa ovim poduhvatom i objavi i drugi tom Palmijeove studije, koji se bave pregledom svih umetnickih grana u kojima je ekspresionizam dao svoj znacajan doprinos, kao sto su slikarstvo, skulptura, poezija, pozoriste, knjizevnost, film.

Autor je u knjigu uneo mnogo dokumentarnog materijala, citirao delove prepiske, knjizevnih radova, pesama i drama, uz dosta reprodukcija, uglavnom ekspresionisticke grafike, sto je sve postovano u Maticinom izdanju i sto doprinosi da se ovo delo moze smatrati nezaobilaznim prirucnikom za svakog kome su prve decenije naseg veka predmet posebnog istrazivanja ili samo interesovanja. Studiozna, korisna i veoma ozbiljna, knjiga se istovremeno cita i s velikom lakocom i zadovoljstvom, jer prevod Vere Ilijin pripada najboljoj tradiciji naseg knjizevnog jezika. Strucno sacinjen, iscrpan i izvanredno koristan imenski registar sastavila je Dobrila Jerkov. Nije nevazno pomenuti da su nacin i kvalitet stampanja (odlicna hartija, citak prelom, jasan slog, dobar povez) obezbedili ovoj publikaciji posebno mesto medju knjigama koje se u danasnje vreme najcesce izdaju sa mnogo manje brige i znanja.

[Posaljite nam vas komentar]

[© Copyright Mostovi & Yurope 1996 - Sva prava zadrzana]