P R I Z O R I
J A K I H
S E N Z A C I J A
Pise: Nikola Suica
 |
Knjiga posvecena umetnosti nije isto sto i umetnicka knjiga. Monografska izdanja i uopste pregledni formati knjiga o likovnoj umetnosti velikih izdavaca ispunjavaju nuznu proceduru ustaljenih ocekivanja. Stvaralac, umetnicki pokret ili neki aktuelni fenomen, bilo zarad podsecanja na svoj istorijski i civilizacijski domet ili zarad sticanja trzisnog mesta, ponudjeni su proverenim obuhvatnim, katkad konciznim tekstom, dostojanstveno plasiranim kvalitetnim kolor reprodukcijama i ponekim zanimljivim detaljem. Da bi se razlikovale, knjige umetnickih tema nezavisnih izdavaca u svedenim tirazima moraju da ostvare snazan identitet izborom, izgledom i sadrzinskim dejstvom. Produkcija umetnickog oblikovanja stampanih reci i slika pokatkad je odredjena upravo prema licemerju politike moci i ideologizacijama - kao i suda, jednako vidljivim u izdavastvu. |
Vec vise od decenije iz Londona, stav istrajnog razlikovanja sprovodi Julian Rothenstein osnivac, vlasnik i urednik "Redstone pressa" - imenovanog ocito po engleskom prevodu svog prezimena. "Redstone" izdanja su autorski opredeljena zabavnim i stimulativnim otkricima unutar bogatstva pokatkad zaboravljene i neretko istorijski previdjane umetnosti.
 |
Otpocevsi 1987, otkrivanjem i ponovnim stampanjem novela bez reci, zapravo sugestivnih, drustveno angazovanih drvoreza belgijskog graficara Fransa Maserela iz dvadesetih godina, Rothenstein je posegao za skrivenim iskustvima spram svakodnevice u medjuigri pripovesti i slike ponudjenoj vizuelnim senzibilitetima nove publike. Usledile su raznoliko stampane, nepovezane stranice razlicitih tipova i boja papira posvecenih izabranim individualnostima ruske avangarde - Majakovskom i Mandeljstamu, a kroz upecatljiv izbor u formatu razglednica, i tekst cestog saradnika istoricara umetnosti Mela Goodinga, izvrstan monografski uvid u slikarstvo Kazimira Maljevica. |
Smestani u zasebne kutije u tirazima u prvo vreme dostupnih lokalnoj umetnickoj publici, ti odvojeni papiri - svojevrsne zbirke nadjenih i razvrstanih podataka, savijenih plakata i svojevrsnih spomenarskih letaka, najavili su kompjuterski rasireno interaktivno ciljanje mnogih tema i programa.
Kutije su zauzele istorijski znacajne, a kroz konvencionalne monografije tek spominjane "Nadrealisticke igre", krcate zaumnim zagonetkama, provokativnim crtezima i razornim pesmama umetnickih revolucionara. Ubrzo je ostvareno i izdanje "Kutije paradoksa" zapravo zbirke "optickih iluzija, slika za slaganje i jezickih diverzija", privukavsi paznju neuobicajenim potencijalom i indirektnim znacenjima iz dalje proslosti. Nestandardni formati prevashodno manjih dimenzija u fototipskim otiscima sakupili su zapostavljene koncepcije popularne umetnosti i literature Brazila i Meksika. "Knjiga zadusnica" i plakati, objave, proglasi i novinske ilustracije crnih hronika meksickog graficara J. G. Posade, savremenika nadrealista, preneli su naboj nekadasnje politicke ironije u savremeno vizuelno obilje novih situacija. Rothensteinov izdavacki entuzijazam i pociva na istrazivackim traganjima sa direktnim, ali i odmerenim ironijskim spravljanjem iznenadjenja: za "Knjigu zadusnica", inace rastavljenu u kutiji preneo je sest hiljada limenih modela ljudskih skeleta narodne radinosti iz Meksika. Zamislivsi ediciju predstavljanja znacajnih umetnika u seriji "Savremene umetnicke kutije", nedavno je otpoceo prikupljanje autorskih serijskih raznolikosti.
Usredsredjenje na citalacko pravo vlastitog prostora za belezenje ili crtanje, jos ranije je otpoceto izdanjima na recikliranim papirima, cak i blokovima za crtanje pracenim pre svega reprodukcijama manje poznatih crteza i ilustracija poznatih licnosti ili anegdotskim materijalom. "Redstone Press" je medjutim finasiranje podredio potraznji svog najsire poznatog proizvoda koji je tokom devedesetih rasiren u posao medjunarodne distribucije.
| Jednakim formatima, povezanim tvrdom spiralnom zicom od 1989, otpocela je serija tematskih "Redstone" godisnjih dnevnika, opremljenih raznobojnim papirima i zasebnom slikom uz stranicu dnevnika koja obuhvata svakih sedam dana. Tematski godisnji izbori obuhvatili su crteze pisaca, poput Emily Bronte, Dostojevskog, Marka Twaina, Prousta, Kafke ili Jarryja , potom je usledila svojevrsna kalendarska monografija Actecke umetnosti, a za navrseni vek filma - crtezi filmskih reditelja od Eisensteina, preko Maye Deren, Fellinija do Tarkovskog ili Jane Campion. |  |
Za 1996, pripremljeni su probrani nalazi tematizovani kao "Lucky Diary - Srecni dnevnik": planetarni pregled popularnih stampanih plakata, oglasa, igri na srecu, spilova karti, univerzalnih znakova i simbola verovanja u srecne ishode iz razlicitih razdoblja iz Kine, Meksika, Indije, SAD, Japana, uopste odasvud. Kombinujuci izmisljeno, izmastano i postojece, Rothenstein je dnevnik za 1997 odredio kroz uvid u rasprostranjena topografska i geografska iznalazenja savremene vizuelne umetnosti. Naslovljen "True Places - Istinita mesta", dnevnik pokazuje istrazivacki rad u pronalazenju obilja kartografskih i prostornih resenja. Snovidjajne mape, zvezdani putevi, mape po telima, dusevne i sulude mape, po uvodu "sve mape ukljucujuci one koje su nacinili naucnici, kartografi i politicari u razne prakticne svrhe jesu projekcije zamisljanja, fiktivnih granica i velicina mreza postavljenih spram istinitosti stvarnih svetova."
I ovog puta, od verskih, tibetanskih matrica preko alhemijskih gravira i mapa iz spisa i spevova ili mapa iz dusevnih bolnica, uvazavanje individualnosti iskrsava kao deo prepoznatljive osetljivosti predstavljanja. Zamisao se nastavlja i prema pravom kartografskom izdanju, velikom i raskosnom, obuhvatnom atlasu zamisljenih mesta kroz istoriju, koji u saradnji sa umetnikom Adamom Loweom, Rothenstein priprema za americkog izdavaca. Kompilatorski nalazi tematskog traganja i preturanja trijumfuju i u "Redstone kutiji trikova" primerima iluzionizma i primenjene magije pokazujuci kroz karte, mape i razlicite formate listova, pre svega, ogromno bogatsvo raskosnih trikova, smicalica i vestina koji su kulminirali u decenijama izmedju 1860-ih i Drugog svetskog rata. Pored nadrealistickih radova ili trikova, i vasarskih trikova kako izvuci svilenu marami iz kutije sibica, mozete da letite ili pretvaranja tri cigarete u cetiri., istorijske verednosti plakata Houdinijeve turneje u carskoj Rusiji 1903 ili priloga savremene scene napisa Heathcote Williamsa i Willa Selfa ili likovnih zagonetki Glena Baxtera.
Sklonost prema igri sa znacenjem vidjenog i shvacenog usmerila je resenja 52 prizora za najnoviji dnevnik 1998, naslovljen "Redstone Dnevnik Apsurda" u kome se domisljata postavka i paradoksalni put do zakljucka nude, kao i do sada, uz svakih sedam dana godine. Logika slike i pojma otima se pouzdanosti i bezbednog smirujuceg zakljucka.
Prema apsurdu nasih udesenosti, upravo u preciznom mernom pomagalu kakvo je dnevnik s kalendarom, primeri pogresnih imenovanja, pripisivanja i mehanike kada je ne treba, pruzaju utociste u saznanju da su mnoge iznenadjujuce, besmislene i do smeha nepotrebne situacije vec dozivljene, saznate i tako savladane.
