Pisem Vam kao nekadasnji saradnik NB i citalac koji vec gotovo sest =
godina u Australiji prati tekstove u ovom listu, jednom od retkih koji =
promovise gradjansku toleranciju i kulturu dijaloga u Srbiji. Neposredni =
razlog mom javljanju su tekstovi/politicke analize koje ste potpisali =
Vi, gospodin Inic i gospodin Klarin, i koji su me u poslednjih nekoliko =
nedelja iznenadili svojim olakim i na brzinu izrecenim komentarima i =
stavovima.=20
Mnoge vase konstatacije, na zalost, mogu biti uporedjene sa nacinom =
razmisljanja koji smo na prostoru bivse Jugoslavije vec imali priliku da =
upoznamo. Vidim da veoma konzistentno u svojim tekstovima analizujete =
politicku situaciju u Srbiji koju karakterisu dva ideoloska antipoda, =
"zadah" komunizma i omasovljenje "novo-ravnogorskog" pokreta. O ovim =
pokretima govorite kao o pokretima komunistickog i/ili pravoslavnog =
populizma, u cemu, verovatno ima mnogo istine, ali, na zalost, ne =
primenjujete isti arsin u oceni prilicno pogubne populisticke ideje koja =
vise od stotinu godina vlada srpskim politickim podnebljem, ideje =
jugoslovenstva, koja na stranicama naseg lista jos uvek nije naisla na =
detaljnu, izbalansiranu i kriticku ocenu. Da ne govorimo o analizi =
istorijskih zbivanja u periodu stvaranja druge Jugoslavije, na koju se =
takodje ceka. Nedostatak otvorene diskusije o reperkusijama =
jugoslovenstva doprineo je, uz propagandu vladajuce stranke, stvaranju =
esktremne politicke klime u Srbiji, kao i krajevima u kojima zive Srbi, =
u poslednjih desetak godina. Ako se i posle dogadjaja 1990ih nastavi sa =
praksom precutkivanja i zamagljivanja istorijskih konsekvenci =
jugoslovenske opcije, u vrlo kratkom roku cemo opet imati istu =
situaciju. Nedobronamerni bi se mozda upitali da li je to cena ili cilj =
jednog opredeljenja? =20
Kada govorite o masovnosti protestnog pokreta, poredite liturgijska =
okupljanja sa gradjanskim okupljanjima, kao da se izmedju dve vrste =
ulicnih protesta (a i jedno i drugo su bili [i] protesti) moze povuci =
jasna linija demarkacije. Govorite sa prilicnom dozom cinizma o =
infiltraciji svestenstva i Crkve u redove demonstranata tvrdeci da =
pravoslavna crkva i gradjanski milje nemaju mnogo zajednickog. Bez =
ikakve zelje da branim SPC, i apsolutno svestan njene razblazene kritike =
rezima i veoma zakasnelog formulisanja stavova vezanih za krizu oko =
kradje glasova, moram da naglasim da ovakve formulacije ne doprinose =
razumevanju gradjanskih, pa ni demokratskih fenomena u Srbiji, a protest =
je to sigurno bio. U demonstracijama na ulicama, Srbija je bila i =
religiozna i sekularna, i akademska i radnicka i urbana i prigradska, pa =
su i njeni zahtevi, prioriteti i potrebe bili razliciti. Kao sto ce i =
Srbija koja ce, nadamo se, jednom srusiti vlast kvazi-komunistickog, =
mafijaskog taloga imati karakteristike svih ovih drustvenih, politickih =
i interesnih grupa. Studenti, koji su nedavno osnovali cetiri politicke =
organizacije, razlicitog opredeljenja, ali jasnih, demokratskih =
usmerenja, mogu vam u tome posluziti kao primer. Razliciti, ali vodjeni =
idejom opstih sloboda, osvojili su simpatije sveta za nekoliko nedelja. =
=20
Umesto toga, vi nam nudite prilicno jasnu i usmerenu viziju nove, =
unisone Srbije. Gradjanske i demokratske, ekonomski oslobodjene, ali =
unisone. Svi oni koji se sa vasom idejom gradjanskog oslobadjanja ne =
slazu, ili joj dodaju svoj, poseban karakter, ne valjaju i bivaju =
obelezeni kao tradicionalisti, primitivci, itd. Suocen sa ovom vrstom =
politicke korektnosti koja se stalno i iznova pojavljuje na stranicama =
Nase Borbe, moram da vam kazem da: nije svaki nacionalista ubica i =
kriminalac, nije svaki pobornik monarhije primitivac i revansista, i =
nije svaki kriticar Haskog tribunala anti-demokrata, kao sto, verujem, =
nije ni svaki komunista lopov i lazov, a ni svaki Jugosloven licemer (da =
citiram "opsta mesta druge strane"). Pokusajte da izbegnete ovu vrstu =
iskljucivosti. Ona je stetna, ne zvuci ni dobronamerno ni objektivno.=20
Nacionalno pitanje cak i u zemljama gradjanske i liberalne =
provenijencije predstavlja problem koji se iznova postavlja, cak i uoci =
integracije u evropsku porodicu (dobar primer je Engleska). U isto =
vreme, pitanje monarhije se bez valjanih razloga gleda kroz kriticku =
prizmu potrebe za 'modernizovanjem' Srbije. Zbog cega bi kraljevina bila =
u suprotnosti sa transformacijom Srbije u pravcu gradjanske demokratije, =
principima trzista, obrazovanja ili nove informaticke revolucije? =
(Post)moderna Srbija nije fantom koji cemo morati da 'izmislimo' da bi =
gradjanske slobode zazivele i kod nas. Ona moze postojati upravo u =
heterogenosti grupa koje ce je ciniti (ili su je cinile, zasto da ne?). =
I mislim da je to najvaznija poruka studenata Srbiji. Ako neke od tih =
grupa zele da nastave na tradicijama pocetaka gradjanskog drustva =
slomljenog komunistickom revolucijom, druge na osnovu nekritickog =
podrzavanja svih Zapadnih vrednosti, trece na radjanju demohriscanske =
Srbije, a cetvrte na simbiozi tzv. tradicionalnih i tzv. modernih =
vrednosti, zar onda neko ima pravo da im kaze sta je buducnost, sta =
sadasnjost, sta je dobro, sta lose, i KO JE U PRAVU?! ILI DA TAKO =
TREBA?! I zar zbog toga treba deliti ionako izdeljene grupe u =
gradjanskom protestu na "tradicionalne" i neke druge, =
"demokrats(kij)e"?! Pa to im vec govore ad hoc ideolozi vladajuce kaste =
i njeni strucnjaci za marketing, pregovaranje i tzv. kulturu, Simic i =
Vucelic.=20
Opasnost lezi u generalizacijama kojima se politicke grupe smestaju u =
razne i unapred pripremljene uloge u demokratizaciji Srbije. =
Demokratizacija nije proces pripremanja i stvaranja vec poznatog, vec =
otkrivanja sopstvene politicke kulture. Zbog toga me cudi zelja da se =
Srbija transformise kao Ceska ili Madjarska, Poljska ili Bugarska. =
Naravno da je to nemoguce. Kao sto je nemoguce pronaci lidere opozicije =
koji bi u srpskoj situaciji bili (ne)adekvatniji od ovih, postojecih, =
(ne)adekvatnih. Cudi samo sto nove lidere traze oni koji tvrde da =
stvaraju drugaciju, gradjansku Srbiju, bez lidera. Ili je to mozda, =
rekli bi nedobronamerni, ponavljanje stare price o Srbiji "umornoj od =
lidera". Ako je tako, jedinu korist od liderskih nesuglasica u opoziciji =
imace monstrum koji vec deset godina unistava zdravo i obrazovano tkivo =
Srbije i nase gradjane tera u ocaj ili u inostranstvo.=20
Vase plediranje za 'urazumljivanjem' naroda 'koji nece u Evropu' ili =
'nece da radi ono sto TREBA da uradi' (Brkic, Inic) zvuci najblaze =
receno - cudno. Politicka svest u Srbiji je na veoma niskom opstem =
nivou, ali preporucivati narodu vec gotove recepte ili kataklizmicne =
prognoze, tipa: nema promene jos bar dve decenije, ako se ne =
'urazumite', je kontraproduktivno. Lazna je dilema izmedju izbornog =
trijumfa i svetle buducnosti i opste apatije/dekadencije, a jos =
pogubnija izmedju stetne i opasne vlasti i los(ij)e opozicije. Srbiji =
preti propast ukoliko ne dodje do hitne i korenite politicke promene. U =
takvoj situaciji, panika ili ultimativni politicki stavovi nisu najbolji =
saveznici. Potrebno je razumeti i prihvatiti saveznike u procesu =
demokratizacije sa svim njihovim razlicitostima i specificnostima, cak i =
ako vam nisu po volji. Ako borba na ideoloskom razdvajanju pocne preko =
nego sto je pobeda ostvarena, pobede nece ni biti. U to, bar sa ove =
distance, ne treba da vas uveravam.
Boris Trbic, Melburn =20