Politicka i moralna katastrofa u Srbiji

Ona opozicija koja bi imala najbolju sansu da se izbori za poverenje Albanaca, Muslimana i Vojvodjana, s jedne strane, a radnika, nezaposlenih i penzionera s druge, najvise bi licila na siroke evropske socijaldemokratske pokrete a ne na japijevske neoliberale

Pise: Bogdan Denic

Seseljevi nacio-populisti, tj. fasisti, postali su vodeca stranka u Srbiji na poslednjim izborima. Njegov prodor 1996. nije alarmirao gradjanske stranke o stvarnoj opasnosti od fasizacije srpskog glasackog tijela. One nisu bile sposobne, ili sto je jos gore, nisu ni zeljele da otvore ostru i neumoljivu kampanju protiv velikosrpskog sovinizma. Protiv glupih teorija zavera protiv jadnih i neduznih Srba, protiv romanticke patetike o izabranom mucenickom narodu, protiv tog tla u kojem se seseljevski revansizam razvija. Milosevicev rezim je opet koketirao s tim ubitacnim strastima iz golog a i kratkovido glupog oportunizma i tako stvorio svog Frankenstajna.

"Zajedno" i njegovo rukovodstvo su prokockali skoro sve adute zaradjene zimskim demonstracijama. Morali su ih prokockati posto je Vukov SPO ipak uvijek bila nacionalisticka, monarhisticka i cetnicka stranka, kao sto je u finijoj ali i slabijoj verziji Kostunicin DSS. Djindjiceve demokrate se kite svojom plitkom pragmatikom koja diktira ne dirati u odgovornost srpskog nacionalizma, Srpske pravoslavne crkve, svog vlastitog oportunizma i represije nad Albancima na Kosovu, za ocajno stanje u kojoj se zemlja sada nalazi. Ne - opet se cuje po Beogradu - drugi su nam, kao i uvijek, krivi! Nazalost, Gradjanski savez je malen i nije se mogao suprotstaviti svom mnogo jacem i odredjenijem partneru.

Neophodna dekontaminacija i defasizacija srpskog drustva zato nije ni pocela. Bez te katarze glasacko tijelo se nikada nece menjati sem nagore. Sest mjeseci je izgubljeno u glupim i sitnim svadjama koje su samo potvrdile rastuci cinizam sve veceg dijela gradjana o ikakvim mogucnostima pozitivne promjene postojeceg stanja kroz politiku i ikakve izbore. A taj cinizam stvara plodan teren za fasizam.

Fasizam u Italiji dvadesetih godina je izrastao iz slicne percepcije paralize i nemoci parlamentarnog sistema i prosirene percepcije gradjana da je svijet nepravedan prema jednoj zasluznoj Italiji. Slicna atmosfera razvija se danas u Srbiji. Odgovor gradjanske demokratske opozicije jeste jos uvijek parola - bando crvena! A Seselj je danas na vratima, i njegovi ce se odmah sloziti s tom parolom.

Sta ce biti s novim izborima nejasno je ali instinkt me upucuje na sve crnije prognoze. Na primjer: ako se desi, a sitnicava sebicnost i narcizam demokratske opozicije mi izgleda beskrajna, da bude i cetiri kandidata za predsjednika Srbije - Seselj, koga god Milosevic izabere, Panic ili neko slican i Draskovic, bice dva kruga ako Seselj ne pobjedi vec u prvom krugu, posto se glasovi drugih dijele na tri. U drugom krugu ce opet biti Seselj protiv najjaceg. Tu postoji strasan rizik ako sve ostane isto. Rizik je Seseljeva pobjeda. To nije samo rizik za Srbiju, nego i za cijelu regiju.

Da sve ne bi ostalo isto, potrebno je da potencijalna demokratska opozicija sto prije uvuce dvije kategorije glasaca koji su do sada bili nepristupacni sadasnjoj demokratskoj opoziciji. Kosovske Albance, sa svojih preko milion glasaca, ili makar jedan znacajan broj njih, i socijalno ugrozene penzionere, nezaposlene i radnike. Albanci su nepristupacni srpskoj demokratskoj opoziciji dokle god ona ne kaze jasno i javno da je spremna razgovarati o uslovima pod kojima Kosovo moze ostati u Jugoslaviji a da zadovolji zelje velike vecine kosovskog stanovnistva s ubedljivim garancijama za manjinu. Znaci neka vrsta samouprave, da li autonomija ili republika u okviru Jugoslavije. (Veoma skroman pocetak bio bi da prestanu da insistiraju na upotrebi rijeci Siptari za Albance). Neuporedivo je vise albanskih glasaca nego sto je nacionalista koji bi pod ikakvim uslovima glasali za ikakvu demokratsku opoziciju.

Prilagodjavanje onima koji nece da glasaju za tebe na racun potencijalnih glasaca nije cak ni dobar pragmatizam. Ali to znaci da kandidat prave demokratske opozicije ne moze sam biti nacionalista kome je vise stalo do Kostunicine DSS (s veoma malo glasaca) nego do antinacionalista koji danas cesto i ne glasaju i do potencijalnih glasova manjina koji broje cak 35 odsto glasackog tijela u Srbiji.

Kategorija glasaca koji su socijano ugrozeni jos je veci problem. Mnogi danas glasaju za Seselja cija populisticka retorika makar uvazava njihove muke. Seselj svijesno trazi lumpen-proletersku bazu, a katastrofalna privredna situacija u Srbiji nemilice umnozava tu kategoriju svakodnevno. Drugi socijalno ugrozeni glasaci jos uvijek misle da Miloseviceva takozvana lijeva koalicija predstavlja neku sponu sa starom Jugoslavijom gdje im je bez ikakve sumnje bilo materijalno znatno bolje. Ali ne samo materijalno, dignitet rada i radnistva je makar nominalno bio postovan i to je bilo doba kada se islo u radnicka odmaralista cak i na daleki Jadran. Identifikacija Demokratske stranke, a i Gradjanskog saveza, za modernim, manje-vise uspjesnih i gradjanskim Beogradom, tu stvara jednu stvarnu prepreku. Dozivljava ih se kao - oni, ne mi. To je potpomagano ocitim elitizmom i snobizmom dijela gradjanske opozicije Milosevicevom rezimu.

Bez izuzetno velike osetljivosti, do sada odsutne, prema socijalnim pitanjima i prema socijalnoj pravicnosti, po kojima se opozicija nije proslavila, ti glasaci nece glasati za demokratsku opoziciju. Drugim recima, ona opozicija koja bi imala najbolju sansu da se izbori za poverenje Albanaca, Muslimana i Vojvodjana, s jedne strane, a radnika, nezaposlenih i penzionera s druge, najvise bi licila na siroke evropske socijaldemokratske pokrete a ne na japijevske neoliberale.

To je problem s demokratskim strankama koje se dice sa svojim mladjalackim, modernim zapadnjackim imidzom, koji toliko lijepo odgovara skolovanim urbanim glasacima a i koji se dopada dobromislecim zapadnjacima. Problem je da se to ne dopada ocajnoj izmucenoj glasackoj masi u Srbiji. A pocetak bi bio da ih se dovoljno postuje kao sugradjane, da im se makar govori istina o odgovornosti nacionalista. Za ove prljave ratove koji su rastrgli jednu pristojniju drzavu od ove. Drzavu koja je ipak bila drzava svih Srba, Muslimana, Hrvata, Makedonaca i Slovenaca. Ti koji su nas uveli u ove ratove nas ne mogu iz njih uspjesno izvesti, a Slobodanu Milosevicu sa srpske strane su dobrano pomagali u toj prljavoj raboti i na Kosovu i u Bosni i Hrvatskoj ne samo Vuk Draskovic i Seselj, vec i Kostunica i Djindjic i Akademija i mediji i Cosic.

Koliko god jeste istina da je Milosevic imao Tudjmana za vjernog partnera, a obojica Aliju za zrtvu prije, veliki dio gradjanske Srbije tu ima prljave ruke. Akcija samociscenja i katarze je neophodna u Srbiji i u Hrvatskoj, a bogami i u Bosni. Svi moramo poceti cistiti svoje vlastite kuce.

Za Srbiju mora da konacno postane jasno da ne moze biti represije i policijske drzave na Kosovu, a demokratizacija u Beogradu. Iluzorno a i nemoralno je traziti od kosovskih Albanaca da se strpe dok se fina demokratska beogradska gospoda ne izbore za demokraciju i pravnu drzavu za sebe, pa ce ta gospoda onda odmah i da rijese pitanje Kosova. Demokratska srpska opozicija mora da se suoci s Kosovom i da izbrise onu mrlju na svom pamcenju koja je danas velicine cijele Bosne i Hercegovine. Nisu valjda marsijanci bombardovali Sarajevo s bombama nabavljenim iz svemira. O tome se ne smije vise cutati u Srbiji. Dok se god cuti o tim nacionalnim sramotama, to ojacava one snage u Srbiji koje trvde da Srbiju kaznjava jedan nepravedan svet. A te snage su danas najljuci neprijatelji jedne demokratske Srbije.

Zadaci pred demokratskom opozicijom u Srbiji su veci nego do sada oprobani kapaciteti sadasnjih vodja te opozicije. Od pocetka partijskog pluralizma u Srbiji jedna stvar je ostala neverovatno stabilna - nikakve promene se nisu desile sto se tice partijskih lidera. Nikakav poraz nije dao povod za ostavke, svi se grcevito drze predsednistava svojih partija, partije se mjenjaju, programi se mjenjaju - lideri ostaju. Zbog toga sam danas veliki pesimista sto se tice mogucnosti demokratskih promjena. Medjunarodna zajednica, medjutim, nece ostaviti jednu Srbiju s jednim Seseljem na vlasti da razara cijeli regionalni prostor. Zbog toga ocekujem i dalje, ako ne isto, onda cak i energicnije njeno prisustvo na ovim prostorima. Ipak se nesto naucilo iz krvavih lekcija raspada Jugoslavije. Neko resenje problema kosovskih Albanaca ce biti nametnuto ako se Srbija pokaze nemocnom da smogne snage da krene s mrtve tocke. Srbija nece moci da rovari preko Drine bez obzira ko je na vlasti. Sto prije, ko god vlada u Srbiji, shvati tu cinjenicu, time ce prestati blokada SR Jugoslavije i postace moguce govoriti o jednom normalnijem zivotu. Do tada je Srbija samoosudjena na bijedu i izolaciju.