MONOGRAFIJA MIHAJLU MILOVANOVICU, PRVOM UZICKOM AKADEMSKOM SLIKARU

U izdanju uzicke KPZ u decembmru ce izaci iz stampe monografija "Akademski slikar Mihajlo Milovanovic 'Zivot i delo (1879-1941)'" autora Djordja Pilcevica, novinara i publiciste. Na oko 300 stranica, uz 60 fotografija i 50 reprodukcija, autor podseca na prvog uzickog akademskog slikara koji je pogubljen 1941. gdoine zajedno sa Zivojinom Pavlovicem od tadasnje vlasti.

Nedavno se na sajmu knjiga u Beogradu pojavio i Milovanovicev roman "Lendina vodenica" o seoskom zivotu u uzickom kraju, posle 56 gdoina od nastanka rukopisa koji je sacuvala njegova supruga. Vise od pet decenija trebalo je da se ovaj znacajni uzicki slikar, izbacen iz svih posleratnih enciklopedija, a ubijen pod optuzbom da je britanski spijun, rehabilituje. Najpre, pre cetiri godine u monograf iji koju je izdalo Udruzenje Uzicana "Oj Uzice", u kojoj je prvi put pomenuto da ne postoji ni jedan dokaz za optuzbe protiv ovog slikara koje je izneo prvoborac Bosko Matic u svojoj knjizi "Krcun", a sada i ovom monografijom koja je posvecena Milovanovicevom zivotu i umetnosti.

Milovanovicev je zavrsio Likovnu akademiju u Minhenu, ucesnik je oba balkanska i Prvog svetskog rata kao ratni slikar Vrhovne komande srpske vojske zajedno sa Nadezdom Petrovic i drugim znacajnim sli karima. Njegovi portreti srpskih vojvoda Bojovica, Putnika, Stepe Stepanovica i Zivojina Misica izlozeni su u Vojnom muzeju u Beogradu, a iz tog vremena potice i portret kralja Aleksandra. Autor je s poomenika palim ratnicima Drinske divizije, na Krfu.

Nakon svoje prve samostalne izlozbe 1938. godine u Paviljonu Cvijete Zuzoric na temu "Srbija u ratu i miru" urucen mu je Orden jugoslovenske krune III reda, a tadasnja beogradska stampa ocenila je da je to bila najposecenija izlozba izmedju dva rata. I ako je na pocetku Drugog svetskog rata, zahvaljujuci svojim predratnim nemackim priajteljima iz zatvora spasao mnoge Uzicane pa i one "crvene" uh apsen je u vreme ucicke republike, a pogubljen noc uoci povlacenja partizana iz Uzica, bez saslusanja i presude. Ime mu je izbrisano, a njegova dela cesto su pripisivana drugim slikarima. Na retropek tivnoj izlobzi uzickih umetnika 1970. godine na intervenciju politicara iz Beograda iako planirane izostavljene su dve njegove slike, a ime izbaceno iz kataloga u poslednjem trenutku. Tek 1990. godin e novianr Djordje Pilcevic u lokalnim "Vestima" podsetio je na sudbinu ovog slikara, a posle nekoliko godina istrazivanja pripremio i prvu monografiju. Od pre dve godine Udruzenje likovnih umetnika u Uzicu ustanovilo je nagradu za zivotno delo koja nosi njegovo ime, a prvi dobitnik bio je akademski sliakr Bozo Kovacevic, sestric Mihajla Milovanovica.

M. P.