CRNA GORA NUDI STRANCIMA SEST VELIKIH PREDUZECA

Priprema prodaje Aluminijumskog kombinata, duvanske industrije i hotela podrazumeva prvo izbor investicione kuce - savetodavca, a zatim i pazljiv odabir stranog partnera koji ce ponuditi novu tehnologiju i organizaciju rada

Crna Gora ce ovih dnaa putem medjunarodnog konkursa ponuditi na prodaju vecinski paket akcija sest velikih preduzeca: Kombinata aluminijuma u Podgorici, Fabrike za preradu drveta "Gornji Ibar" u Rozajama, Duvanskog kombinata u Podgorici, Instituta "Dr Simo Milosevic" u Igalu, HTP "Budvanska rivijera" i podgorickog UTIP "Crna Gora". Ukupna vrijednost ovih preduzeca, koja trenutno zaposljavaju oko 8.700 radnika, procijenjena je na 1.168.941.950 DEM.

Stranom investitoru se zapravo nudi ono za cim je on i do sada pokazivao odredjeno interesovanje, tako da u Agenciji za prestrukturiranje privrede i strana ulaganja racunaju da ce ovaj posao biti zavrsen na opste zadovoljstvo i preduzeca i republickih fondova koji sada raspolazu vecinskim dijelom akcija ovih kolektiva.

Naravno, vazno je naci kvalitetnog strateskog investitora sto, prema iskustvima zemalja u tranziciji, nije nimalo lako. Crnoj Gori u ovom trenutku, istina, jesu vazne pare, ali cini se da je od toga mnogo vaznije da strani partner uz kupovinu preduzecu obezbijedi i novu tehnologiju, novu organzaciju rada i nova trzista. To je posebno vazno za ona preduzeca koja imaju prilicno zastarjelu tehnologiju, kao sto je Kombinat aluminijuma, a nemaju sredstava za dodatne investicije i ulaganja.

Pozitivna iskustva sa Industrijom piva i sokova "Trebjesa" u Niksicu, za koju je medjunarodni tender radjen preko Hong Kong Sangaj banke i uz strucnu pomoc eksperata britanskog Nou Hou Fonda ukazuju da se moze naci strani investitor koji je spreman da ulaze i u (svoju) crnogorsku fabriku. Podsjetimo, 53 odsto "Trebjesinih" akcija kupila je nedavno belgijska firma "Interbrew" za 25 miliona DEM. Belgijanci su se, pored ostalog, obavezali da nece smanjivati broj zaposlenih radnika, da ce im obezbijediti prosjecnu platu od 600 DEM (sto za ovaj uspjesan kolektiv i nije bas neka velika svota) i da ce u narednom periodu investirati 15 miliona DEM u prosirenje fabrickih kapaciteta i osavremenjavanje tehnologije.

Kako bi zadovoljili razlicita interesovanja stranih partnera, fondovi u Crnoj Gori su se opredijelili da na medjunarodno trziste plasiraju preduzeca raznorodnih djelatnosti. Za podgoricki Kombinat aluminijuma, koji vrijedi 476.437.400 DEM, nudi se za prodaju 54,24 odsto akcija. Ovaj gigant, kapaciteta sto hiljada tona primarnog aluminijuma, 280.000 tona glinice i 30.000 tona finalnih i polufinalnih proizvoda, zaposljava oko 4.120 radnika. Dvadeset hotela (sa ukupno 8.900 kreveta) "Budvanske rivijere", u kojima radi 1.200 radnika, procijenjeno je na 464.557.303 DEM (ponuda akcija iznosi 76,36 odsto), a Institut za multidisciplinarnu rehabilitaciju u Igalu (1.600 lezajeva i 900 zaposlenih) na 93.616.092. DEM. Ponuda akcija fondova za ovaj reprezentativni objekat iznosi 75,90 odsto.

Inace, informativni memorandum, kako naglasavaju u Agenciji za prestrukturiranje privrede i strana ulaganja, za medjunarodni tender radi se u dvije faze. U prvoj se priprema skraceni informativni materijal koji se salje investicionim kucama na osnovu koga one daju ponudu za savjetodavnu ulogu i pomoc u organizaciji medjunarodnog konkursa. Kad se izabere investiciona firma, radi se sveobuhvatan informativni materijal koji se distribuira stranim strateskim investitorima, s tim da se na konkurs mogu javiti i domaci investitori, ukoliko ih ima.

"Medjunarodni konkurs za angazovanje savjetnika u privatizaciji pomoci ce fondovima da to ucine po svjetskim kriterijumima i standardima", kaze Dejan Mijovic, menadzer - konsultant u Agenciji za prestrukturiranje privrede i strana ulaganja, i istice da posebnu pomoc imaju od eksperata Nou Hou Fonda. "Po njihovim smjernicama zapravo i sprovodimo ovaj konkurs. Njihova savjetodavna uloga bice znacajna i u svim daljim fazama, ne samo u pregovorima s investicionim kucama, vec i u nadzoru njihovog rada, kako bi imali pravilan odnos i na vrijeme intervenisali, ukoliko za to bude potrebe", dodaje menadzer Mijovic.

B. I. Milicic