Pisma

GDE SE DEDOSE JUGONOSTALGICARI

Kada eks-jugo pevaci odu u neku od nasih eks-jugo dijaspora u inostranstvu i odrze koncert u fiskulturnoj sali lokalne srpske skole ili pak u lokalnom hrvatskom klubu, cesto dodju mnogi pripadnici drugih, "neprijateljskih" eks-jugo naroda da bi ekstaticki uzivali u pesmama kao sto su "Sarajevo, ljubavi moja" Kemala Montena, ili u repertoaru "Plavog orkestra", "Zabranjenog pusenja", Djordja Balasevica... Stranci se cesto cude, i dozivljavaju jugonostalgiju kao farsu. Ljudi koji su se nemilosrdno ubijali cetiri godine ne mogu se ipak, u dubini duse, voleti.

Medjutim, u dubinama kolektivne nesvesnosti na balkanskim prostorima ima puno prostora i za ljubav i za mrznju, ponekad u isto vreme i prema drugima i prema samome sebi, ponekad kristalno ciste i odvojene, ponekad zajedno. Balkanske ambivalencije su deo balkanskog identiteta. Ceremonijal-majstori koji su napravili spektakl uzajamnog prolivanja krvi bili su strucnjaci za manipulaciju ove balkanske ambivalentnosti.

Nastupilo je, zaista, bilo vreme smrti. Mozda ono jos nije gotovo. Nadajmo se, ipak, u suprotno. Alber Kami je jos 1949. godine stavio svom junaku Kaljajevu u drami "Pravednici" u usta sledece balkanske reci: "Muci me jedna misao: nacinili su od nas ubice. Ali istovremeno pomislim da cu i ja umreti i onda se smirim. Znas, nasmesim se i ponovo zaspim kao dete".

Instinkt smrti koji se probudio iz muckanja razornog koktela ljubavi kakva, mozda, postoji samo na Balkanu, i mrznje, kakva, mozda opet, postoji samo na Balkanu, zahvatio je i zrtve i dzelate, i samo u tom slepilu bilo je moguce ono sto se dogodilo. Usred ubistva jugoslovenskog identiteta, koji jeste bio hibridni i vestacki, ali je istovremeno izrazavao principe humanosti i toliko omrazenog "mondijalizma", neki su sacuvali hladnu glavu, i svoje ambivalencije su savladali zarad efikasnog tovarenja slepera i slepercica, vec kako je ko mogao.

Oni danas odredjuju pravila igre. Oni, i oni koji su pustili duha smrti iz boce. Svi ostali, medju koje je sisao raspomamljeni Tanatos, podlegli su posledicama njegovog divljanja. Drugim recima, svi ostali su ludi - bukvalno. Tako da su stvari, ipak, na svom mestu. Mozemo, sto se toga tice, biti mirni.

Aleksandar Fatic,

Beograd

("Balkanska hidraulika", "Nasa Borba", 16. mart 1998. godine)

Slazem se s autorom Stojanom Cerovicem da nisu narocito realne sanse da Srbi preko Drine moraju nesto dobiti u zamjenu za povecanu autonomiju Kosova, ali i sa stavom koji glasi: "... jacanje kosovske autonomije ipak bi moglo ojacati i status ovog entiteta" (misli na Republiku Srpsku), sto ce reci da bi logican interes Republike Srpske (RS) bio jacanje kosovske autonomije, a ne podrska Srbiji da ga ona umanji, pa da cak, zbog moguce lancane reakcije, i polozaj RS eventualno bude oslabljen.

Da ne bi bilo zabune, mislim da se ne radi o mogucem jacanju statusa RS u smislu povecanja stepena njene drzavnosti i samostalnosti, nego u smislu jacanja njenog ekonomskog polozaja, demokratizacije, ljudskih prava za njene sadasnje i buduce gradjane u cilju njenog opsteg napretka koji je u interesu i drzave Bosne i Hercegovine (BiH) u cjelini. Naime, ratom stvorena i Dejtonskim sporazumom legalizovana RS, kao federalna jedinica, ima daleko vece nadleznosti u ostvarivanju drzavne vlasti na svojoj teritoriji, nego je to uobicajeno, a rezim na Palama se ponasao kao da je to potpuno suverena i nezavisna drzava srpskog naroda u kojoj nema mjesta za ne-Srbe, koji su inace ranije protjerani sa svojih ognjista, tako da je RS, de facto, znatno prevazisla stepen drzavnosti entiteta shodno sporazumu iz Dejtona (cak je iz vokabulara izbacila i geografski pojam "Bosna"). Uz svesrdnu podrsku medjunarodne zajednice ustolicen je Milorad Dodik, ne da jaca, nego da njen fakticki status kao "unutrasnje drzave" svede u okvire tog sporazuma. Ta vlada ce imati politicku podrsku i ekonomsku pomoc medjunarodne zajednice proporcionalno ispunjavanju prihvacenih obaveza, a one, vise-manje, za BiH imaju integrativno dejstvo (obecanje da ce se vratiti u RS 70.000 bosnjackih i hrvatskih izbjeglica, sloboda kretanja, otvaranje i povezivanje s Federacijom BiH, postovanje utvrdjenih nadleznosti centralnih organa vlasti i dr).

Za razliku od RS, na Kosovu se odvijao obrnut proces. Imalo je autonomiju koju je izgubilo suspenzijom Skupstine i Vlade ljeta 1990. godine i, poslije sedmogodisnje krize, sada se trazi rjesenje vracanjem odredjenog stepena autonomije. Pitanje je da li ce Kosovo dostici status koji po Dejtonskom sporazumu ima RS u BiH. Srbija ne prihata ni status koje je imalo po Ustavu iz 1974. godine, a kamoli da ima status RS.

Izvjesno je da ce se medjunarodna zajednica potruditi da uspostaviti "stabilnost, ravnotezu, pa i pravdu" (Cerovic), polazeci, prije svega, od principa nepovrijedivosti drzavnih granica i postivanja ljudskih prava. Za RS to je, sto se tice drzavnosti, ni manje ni vise, od onog sto vec predvidja Sporazum iz Dejtona, pa ce zahtijevati njegovu dosljednu primjenu, a za Kosovo ostaje da se vidi.

Sead Hadzovic,

Beograd

("Kome u opstini smeta bugarski ambasador", "Nasa Borba", 18. mart 1998)

Povodom teksta u "Nasoj Borbi" (br. 1.133 od 18. marta 98.) na strani 14. pod naslovom "Kome u opstini smeta bugarski ambasador", molimo vas da objavite sledeci demanti:

Kulturno-informativni centar bugarske manjine "Caribrod"-Dimitrovgrad je registrovano udruzenje gradjana kod Saveznog ministarstva pravosudja avgusta 1997. godine. Statutom Udruzenja odnosno Statutom Kulturnog centra predvidjena je mogucnost otvaranja filijale u Bosilegradu sto je decembra-januara 97/98. godine i ucinjeno: naravno sve u skladu sa zakonom i Statutom.

Formiranje, otvaranje i aktivnosti Centra nemaju veze s bilo kojom strankom, to tvrdimo, pa nemaju veze i sa spomenutim Demokratskim savezom Bugara u Jugoslaviji.

Da je hteo, vas dopisnik je veoma lako mogao da dodje do te cinjenice.

Kulturno-informativni centar
bugarske manjine u Jugoslaviji
"Caribrod"-Dimitrovgrad

sekretar

Predrag Dimitrov