ponedeljak, 25. maj 1998.

VREDNOSTI KOJE ODOLEVAJU NACIONALISTICKOJ DESTRUKCIJI

Mi i Tito - danas

(Jedno vidjenje uz 108. godisnjicu rodjenja)

Svetozar Oro

Danas, 25. maja, na 108. godisnjicu rodjenja Josipa Broza Tita, bili bi najradosniji da mozemo napisati da je avnojska Jugoslavija, Titov i nas ideal, nastavila prosperitetan razvoj u miru i poslije njegove smrti, da se transformisala u novi demokratski kvalitet, da se uspjesno ukljucila u evropske civilizacijske procese, da je dosegla prihod po glavi stanovnika blizu 10.000 dolara, koliko vec ima Slovenija i da je...

Na zalost, umjesto tih uspjeha, predvidjanih i mogucih, SFRJ je razbijena od domacih nacio- sovinizama na bestijalan nacin u besmislenim Yu-ratovima (1991-95). Zemlja i narodi su gurnuti s puta u savremenost, na nacionalisticke stranputice i bratoubilastvo, sto je zlocin nad zlocinima.

Totalno unistavalje ljudi i materijalnih dobara ipak je zaustavljeno zahvaljujuci naporima snaga avnojskog kontinuiteta i medjunarodnoj zajednici koja je diktirala dejtonski, kontrolisani mir i postavila osnov za obnovu i revitalizaciju zivotnih tokova na YU-prostorima.

I pored ogromnih ljudskih zrtava, materijalnih i duhovnih razaranja, za dalju obnovu i revitalizaciju vrlo je znacajno sto su brojne vrijednosti avnojske Jugoslavije odoljele toj nacionalistickoj destrukciji medju kojima izdvajam:

Prvo, iako je razbijena zajednicka federacija, sacuvani su svi njeni konstitutivni elementi - republike, s tim sto su transformisane u osamostaljene drzave u avnojskim granicama;

Drugo, spoljne granice SFRJ ostale su netaknute;

Trece, pokusaj velikosrpskog i velikohrvatskog nacionalizma da nasilnim prekrajanjem avnojskih granica ostvare naciohegemone tezlje o svom velikodrzavlju dozivjele su totalni krah pred avnojskim formulama o republikama kao konstitutivnim elementima federacije;

Cetvrto, iako ozbiljno ugrozena, sacunava je svijest, koja ponovo jaca, o prednosti zajednickog i zbratimljenog zivota nad svim nacio-sovinizmima i izolacionizmima, koji su i ovoga puta gurnuli zemlje i narode u istorijski sunovrat, i

Peto, uprkos brojnim pokusajima da se osvjedoceni ugled i uticaj J.B.Tita poljulja i degradira, on je i mrtav odolio svim klevetnickim naletima i ostao cvrsto utemeljen i postovan, gdje vise - gdje manje, sa zavidnom prednoscu ispred bilo koje licnosti u svim novonastalim drzavama, dok je na prostoru dosadasnje SFRJ bez premca, tako da on i dalje djeluje kao najznacajnija integrativna licnost svih jugoslovenskih naroda i narodnosti.

Ni dejtonskim mirom jos nisu obuzdane destruktivne teznje i trendovi. Oni i dalje traju, jer svi nacionalizmi, posebno hegemoni, i dalje zele presudno uticati na sudbinu svih naroda i gradjana po njihovoj mjeri. Te snage podsticu tenzije i iscrpljuju drustvenu energiju na medjunacionalna trvenja, umjesto na zblizavanje i stvaralastvo. Cak se i ponose onim cega se svako pametan stidi. Tako, dok sav svijet ide naprijed - u savremenost, nosioci tog nacionalnog velikodrzavlja i nacio-izolacionizma guraju narode dosadasnje SFRJ natrag - u zaostalost, jer su ti nacio-vlastoljupci, svjesni da se mogu odrzati na vlasti samo manipulisanjem nacionalnim i vjerskim osjecanjima gradjana u zatvorenom “drzavnom" prostoru, zasticenom od savremenih uticaja.

Tim nacionalizmima ne smetaju toliko druge nacije, koliko sve ono sto je tim nacijama bio i ostao zajednicki interes, posebno ono sto nase nacije blizava, jer znaju da ih to zblizavanje i savremeni svjetski procesi najefikasnije razvlascuju. Da bi se zastitili, oni izmisljaju i svakojake zavjere - svjetske, jugonostalgicarske, antisrpske, antihrvatske... da bi podanike drzali pod kontrolom.

Posebno im smeta sve ono sto je stvoreno i afirmisano u antifasistickoj NOB i pedesetogodisnjem razvoju i usponu SFRJ s KPJ i Titom na celu, jer su te vrijednosti i zov savremenosti najubojitija kritika svih nacio-liderizama koji su narode i gradjane doveli do beznadja razbijanjem SFRJ u besmislenim YU-ratovima (1991-95).

S obzirom da Tito simbolizuje sve prestizne vrijednosti iz NOB-a i SFRJ, na unutrasnjem i medjunarodnom planu, vladajuci i opozicioni nacionalizmi u nekim YU-drzavama najvise su zaokupljeni ponistavanjem i minimiziranjem Titovog mjesta i uloge - u proslosti i uticaja njegovih ideja na sadasnjost i buducnost.

Svi su, izgleda, svjesni da Tita, uz sva moguca dovijanja i podmetanja, ne mogu izbrisati iz poluvjekovne zajednicke i prestizne istorije jugoslovenskih naroda i gradjana, niti mu u uzim, nacionalnim okvirima, mogu suprotstaviti bilo koju nacionalnu licnost iz toga vremena - ni partizansku, ni kvislinsko-kolaboracionisticku. Ali, i pored toga, oni ne stoje skrstenih ruku, posebno u Hrvatskoj i Srbiji. U Bosni i Hercegovini, Makedoniji, Sloveniji i Crnoj Gori skoro da i nema takvih pokusaja. Za njih je Tito bio i ostao prvi jugoslovenski i prvi nacionalni lider toga vremena. U Hrvatskoj su desne snage pokusavale da rehabilitacijom kvislinga Pavelica ili prenosenjem kostiju u domovinu svih onih koji su se “borili za Hrvatsku" (ne pominjuci koju) “upokoje" i Tita s Pavelicem, Macekom... u “nacionalnu pomirbu", ali je ta namjera dozivjela fijasko, jer je Tito u Hrvatskoj bio i ostao neprikosnovena prva licnost - i Hrvatske i Jugoslavije. U Srbiji se javlja vise tendencija. Nacionalisti su se pomirili s cinjenicom da im je Tito prekinuo dinasticki kontinuitet nad Jugoslavijom, ali mu zele oduzeti ili umanjiti pedesetogodisnju primarnu ulogu u Srbiji, ne toliko rehabilitacijom kvislinga (Nedica), koliko obnovljenom promocijom cetnicke kolaboracije na celu s Drazom Mihailovicem. Namjera im je da zamajavanjem naroda, partizanskoj Srbiji, sa 50 godina zakasnjenja, podmetnu kvislinsko srpstvo, pothrane dinasticku nostalgiju i preimenuju cetnicku kolaboraciju u antifasisticki pokret. Pri tome, novokomponovani “Ravnogorci" presucuju istorijske istine da se preko Ravne gore otislo u saradnju s okupatorom i izdaju, a da je partizanska Srbija sacuvala i osvjetlala obraz antifasistickoj i slobodarskoj Srbiji kroz zajednicku NOB sa svim jugoslovenskim narodima. Preko zajednicke NOB jugoslovenski narodi su dosli i do najvece i najslavnije ratne pobjede u istoriji jugoslovenskih naroda, koja je izvojevana s KPJ i Titom na celu.

Toj zajednickoj pobjedi i Titu i vladajuce i opozicione snage u Srbiji i SRJ nastoje presuceti jugoslovenski i Titov znacaj i naglasiti odlucujuci srpsko-crnogorski doprinos. Ne upustajuci se u razloge zbog kojih tako postupa Beograd, kao i neke druge drzave, ocito su zaboravili da se ne moze govoriti o Kosovu bez Milosa i Lazara ili o prvom i drugom ustanku bez Karadjordja i Milosa, ili o Prvom svjetskom ratu bez karadjordjevica i slavnih srpskih vojvoda. Tako se ni o pobjedonosnom NOR-u ne moze govoriti bez Tita i njegovih komandanata. U funkciju tog potiskivanja uklapa se, na izvjestan nacin, i tolerisanje kvislinsko-cetnickog srbovanja (parastosi kvislinzima, podizanje spomenika i spomen-crkve Drazi Mihajlovicu...), kao i rusenje Titovog spomenika u Uzicu i rasturanje Memorijanog centra “J. B. Tito", kao najznacajnijeg istorijsko-kulturnog svjedocanstva o NOB-u, SFRJ i Titu, koji simbolizuju 50-to godisnji uspon Jugoslavije.

U vremenu sadasnjem, Tito i njegovo djelo, najcesce su prisutni u javnosti kroz pitanje najsirih slojeva gradjana: kada nam je bilo bolje (ili losije) - u Titovo vrijeme ili danas? Odgovor je, kao po pravilu, samo jedan: U Titovo vrijeme bilo je bolje (i ne moze se praviti poredjenje). Ako je to tako, a tako je, vinovnici sadasnjeg sunovrata, braneci se od odgovornosti, potiskuju Tita i njegovo vrijeme u zaborav ili im podmecu odgovornost i za ove nedace.

U traganju za buducnoscu, preovladjuje uvjerenje da se u buducnost ne moze ici s rehabilitacijom kvislinskih i kolaboracionistickih pokreta, niti sa snagama koje su razbile SFRJ, vec samo s vec afimisanim tekovinama NOB-a i avnojskim formulama o ravnopravnosti naroda, ukljucujuci i nove demokratske spoznaje i tekovine o suzivotu razlicitih naroda.

Mnoga istrazivanja ukazuju, bez obzira na ratne posljedice, da je Tito bio i ostao pozitivno i cvrsto utemeljen u svakom jugoslovenskom narodu i narodnosti. To potvrdjuju i sve cesci grafiti: “Bravar je bio bolji" ili “Bravar je bravisimo", sto je odraz i izraz gradjanske privrzenosti Titu i buducnosti koju nam, iako fizicki mrtav, neodoljivo nudi, jer je Tito i dalje inspirativno i podsticajno ziv.

Stoga su, izgleda, u pravu oni koji tvrde da je Titov ugled i uticaj u stalnom rastu i da su za svaki rodjendan, pa i ovogodisnji, sve visi i uticajniji.

Za one koji misle drugacije i koji izmisljaju Titove mane, valja reci da i Tito nije bio bez njih, ali su one toliko minorne u odnosu na Titove odlike i njegovo istorijsko djelo, da u Titovom slucaju i nedjeluju kao minus, vec plus, jer ga cine uravnotezenim. (Podsjecam da mu jedni prigovaraju da je “volio zene", a da drugi odgovaraju da je to “odlika svakog normalnog covjeka").

Varaju se, naravno, i svi oni koji misle da se Tito moze izbrisati iz istorije, degradirati njegova licnost i djelo, potisnuti u zaborav ili o njemu stvoriti laznu predstavu. Neki cak pokusavaju da sebi pribave dodatni ugled svojatanjem i oponasanjem Tita ili uzurpiranjem njegovog zivotnog i radnog ambijenta, ali im ni to ne pomaze. Tito je trajno utemeljen u svijest gradjana dosadasnje SFRJ i savremenog svijeta, kao najvisi i najslavniji izdanak u istoriji jugoslovenskih naroda i gradjana.

Njegoseva misao “Blago onom ko dovijek zivi - imao se rasta i roditi" pristaje uz svaki Titov rodjendan, pa i ovaj. I mnoge druge ocjene o Titu. I onaj prijekor iz staro-nove narodne pjesme u kojoj se kaze da je “dobro druga Tita ime", ali da se “ne znamo ponositi (koristiti) s njime" ima dobru poruku. I ona pjesnika Pere Zupca posebno: “I danas kada Tita vise nema - Tita ima jos i vise", jer i dalje motivise i pokrece milionske narastaje sve vise.

S toga je shvatljivo da i danas, kao i nekad u NOR-u, dopire njegov poziv do svih jugo-naroda da se svaki od njih sto prije oslobodi od svog nacio-sovinizma, kao nekad od fasizma, da bi ponovo, kao sav razuman svijet, bez zlih primisli i opterecenja, poveli zbratimljeno Brankovo kolo i krenuli naprijed kuda i sav razuman svijet.

(Autor je general JNA u penziji i potpredsednik Drustva za istinu o antifasistickoj NOB u Jugoslaviji 1941-45)

Posaljite nam vas komentar! Izbor vasih reagovanja i misljenja objavljujemo.
© 1995 - 1998 Yurope & ,,Nasa Borba" / Sva prava zadrzana /