OKRUGLI STO VOJVODJANSKOG KLUBA I "NASE BORBE" O TEMI "JUGOSLAVIJA-SRBIJA-VOJVODINA" (3)

Stanimir Lazic: Ukoliko se ne nadje odgovarajuci model federalizacije, Srbiji preti raspad; Ratko Bubalo: Drazvno jedinstvo i prosperitet nacije se ne osigurava oligarhijskom uzurpacijom vlasti vec demokratijom

Radikalizacija autonomoje Vojvodine na drzavotvornoj osnovi smanjuje sanse stvarnoj autonomiji: Ratko Bubalo

Krajem osamdesetih olako je prihvacena pausalna ocena da su prevelike autonomije pokrajina uzrok svih slabosti Srbije - rekao je Stanimir Lazic, isticuci da postojanje autonomnih pokrajina samo po sebi ne znaci da je drzava Srbija bila nejedinstvena.

Sada imamo iskustvo sa tzv. jedinstvenom Srbijom, sa Jugoslavijom izmedju dva svetska rata, sa "jedinstvenom" Srbijom neposredno posle 1945. godine itd. Izmedju dva svetska rata takodje je bilo nezadovoljstva tadasnjim uredjenjem Jugoslavije, nezadovoljstva je bilo i nakon 1945, iz cega je proisteklo nekoliko promena ustava, zakljucno sa 1974. godinom. U Vojvodini danas postoji izrazito nezadovoljstvo zbog njenog polozaja unutar tzv. jedinstvene Srbije.

Ukoliko se zaista zeli obezbediti jedinstvo Srbije, neophodno je naci model njene federalizacije kojim bi se uvazile razlike u kulturnom i ekonomskom pogledu, u tradicijama i istorijskom nasledju od severa do juga zemlje. U protivnom, Srbiji preti raspad - rekao je Lazic.

Ratko Bubalo smatra da je tradicionalni pojam suverenosti drzave i drzavne vlasti "sve manje primjenljiv kako na odnose s drugim drzavama obuhvacenim supranacionalnim strukturama i opcim procesom globalizacije, tako i prema vlastitim gradjanima zasticenima i od vlastite drzave, sve neovisnijim nadnacionalnim institucijama, koje jamce ljudska prava, kao i autonomnim lokalnim, regionalnim i funkcionalnim oblicima samouprave".

Suvremeni procesi i odnosi sve vise nagrizaju ovlasti suverene drzave, tako da teritorijalna drzava mora svoju "iskljucivu" vlast odnosno suverenitet dijeliti s drugim organizacijama i agencijama - nacionalnim, regionalnim i medjunarodnim. Sve je veca disperzija vlasti i centara odlucivanja i regulacije, tako da se drzavna organizacija, kao jedinstveni i konacni arbitar svake regulacije, zamjenjuje mrezama specijaliziranih regulativnih institucija za pojedine interesne skupine odnosno zajednice interesa. Pored drzave, to su sve vise autonomne organizacije, poduzeca, ustanove, udruzenja gradjana, lokalna samoupravna tijela, transdrzavne asocijacije. Globalna kretanja demokratski utemeljuju zahtjeve za reafirmacijom autonomije Vojvodine u sklopu opceg zahtjeva za radikalnijom decentralizacijom i demokratskom dekoncentracijom vlasti, istice Bubalo u izlaganju koje je prilozio i nastavlja:

Drzavno jedinstvo i prosperitet nacije se ne osigurava centralizacijom i koncentracijom odnosno oligarhijskom uzurpacijom vlasti, vec priblizavanjem vlasti gradjanima. Demokracija, a ne karizmatska vlast ucvrscuje jednu zajednicu, naravno ne plebiscitarna demokratija, vec ona koja polazi od temeljne ideje demokracije, a to je da osnovne odluke koje uticu na zivote znatnog broja ljudi trebaju razmatrati i o njima glasati oni na koje te odluke imaju ucinka, kako u sistemu drzavne vlasti, tako i u privredi i u drugim drustvenim odnosima...

Nerazdvojno je pitanje polozaja Vojvodine i karaktera demokracije, odnosno karaktera drustvenih odnosa. S tog stajalista je i Prijedlog za promjenu ustavnog polozaja AP Vojvodine nedorecen. Moraju se, dakako, izbjegavati i sva ona ponasanja i istupi koji daju povoda optuzbama da je autonomija Vojvodine cilj za sebe, samosvrha, egoisticno zatvaranje koje razjeda Srbiju i Jugoslaviju. Upravo obrnuto, a polazeci od njenog historijskog i politickog subjektiviteta, autonomija Vojvodine i decentralizacija vlasti uopce imaju za cilj da se slobodno i demokratski ispoljavaju i umnozavaju potencijali, razlicitosti i komparativne prednosti pojedinih dijelova zemlje radi njenog ukupnog ekonomskog i drustvenog razvoja i prosperiteta.

U zalaganjima za autonomiju mora se stalno voditi racuna da bilo koja, pa bila to i zabavna pop-rok radikalizacija autonomije Vojvodine drzavotvornoj osnovi smanjuje sanse stvarnoj autonomiji, suzavajuci tako njenu politicku sirinu i podrsku te istovremeno dolijevajuci vodu na mlin snagama nacional-radikalizma i unitarizma. Objektivno se tako radi i protiv interesa Vojvodine, ali i ostalih dijelova zemlje, podvlaci Bubalo.

Vojvodina je tradicionalno konacionalna zajednica i takva mora ostati. Sve historijske revandikacje, koje su usmjerene na rehabilitaciju nacional-rezervatske politike stvaranja homogenih i teritorijalno zaokruzenih drzava, ugrozavaju Vojvodinu i njen visenacionalni karakter. Za ocuvanje takvog karaktera bitno je da unutar Vojvodine, Srbije i Jugoslavije, kao i u njihovom okruzenju, prevladava policentricni pristup rjesavanju nacionalnog pitanja koji ne polazi od toga da je za nacionalno jedinstvo neophodno i drzavno jedinstvo kroz velikodrzavnu formulu svi u jednoj drzavi. Policentricni pristup rjesavanju nacionalnog pitanja, primjerice, znaci da drzavna granica izmedju SR Jugoslavije i Madjarske za Madjare u Vojvodini ne smije biti i nacionalna granica, ili za Albance na Kosovu granica izmedju SR Jugoslavije i Albanije, ili, pak, za Srbe granica izmedju SR Jugoslavije i Hrvatske.

Autonomija Vojvodine imat ce svoj demokratski dignitet i legitimitet samo ako se sagledava u sirem integrativnom polju multietnickog i multikulturnog pluralnog drustva. Samo takva autonomija, koja uvecava i umnozava demokratske, stvaralacke i integracijske potencijale i Srbije i Jugoslavije ima smisao, i za nju jesam - istice Ratko Bubalo.

(Nastavak u sutrasnjem broju)