Nova i stara izdanja “ulicne demokratije" na crnogorski nacin

Ni populisticki pokret s kraja osamdesetih u Crnoj Gori nije bio autentican, iako je imao specificnu montanjarsku aromu i slojevitost. Radilo se, u stvari, o uvoznom artiklu, replici na “dogadjanja naroda" u Srbiji

Dragoljub Vukovic

Prvi dani nove godine u Crnoj Gori ispunjeni su napregnutim iscekivanjem trenutka primporedaje vlasti izmedju Mila Djukanovica i Momira Bulatovica, i strahom od mogucih posljedica smjene na vrhu drzave. Strah izaziva odbijanje Bulatovica, rukovodstva njegove politicke partije i Milosevicevog rezima da prihvate Djukanovica kao legalno izabranog predsjednika Crne Gore i da svoj animozitet prema njemu ubuduce ispoljavaju u okviru pravila i institucija parlamentarne demokratije. Umjesto prihvatanja Djukanovicevog izbora kao neumitne cinjenice, njegovi politicki protivnici najavili su protestne mitinge neogranicenog trajanja, kojima bi upravo ta cinjenica trebala da bude dovedena u pitanje.

Ono cega se Bulatovic i njegove pristalice vjerovatno s nostalgijom sjecaju i sto ih ohrabruje u pokusaju da ponovo uspostave kontrolu nad mehanizmima vlasti u republici jeste uspjesna zavrsnica tzv. antibirokratske revolucije, izvedena u januaru prije devet godina. Masovnim ulicnim protestima u Podgorici tada je iznudjen pad stare crnogorske komunisticke nomenklature, a vlasti se domogao komunisticki podmladak, koji ce narednih godina biti instrument populisticke i nacionalisticke politike Slobodana Milosevica.

Od trenutka kada je shvatio da mu vlast curi iz ruku, Bulatovic je, uz obilatu logisticku i druge vrste pomoci iz Beograda, nastojao da raspiri zapretanu energiju populizma s kraja osamdesetih. U dobroj mjeri to mu je i poslo za rukom tokom minule izborne kampanje, ali se pokazalo da ta energija nije bila dovoljna i za repriziranje januarskog prevrata 1989. godine. Stavise, postizborni ulicni protesti Bulatovicevih pristalica u Podgorici licili su na farsicnu imitaciju vec vidjenog. Farsicnost je isticao i neuspjesan pokusaj da se zvucima “Mjesecine" prekriju nacionalisticke pjesme i poklici.

Ni populisticki pokret s kraja osamdesetih u Crnoj Gori nije bio autentican, iako je imao specificnu montanjarsku aromu i slojevitost. Radilo se, u stvari, o uvoznom artiklu, replici na “dogadjanja naroda" u Srbiji. Populizam se u Crnu Goru prelio u ljeto ’88. godine u formi mitinga solidarnosti sa kosovskim Srbima i Crnogorcima, kojima je prethodila valjana priprema terena od strane medija iz Beograda, lidera srpskog nacionalnog pokreta na Kosovu i njihovih saradnika u Crnoj Gori. Ovi mitinzi, od kojih je glavni i najmasovniji bio onaj u glavnom gradu Crne Gore, bili su mjesavina iskrenog solidarisanja sa nevoljama kosovskih Srba i Crnogoraca (“Trazimo miran san srpskoj i crnogorskoj djeci na Kosovu"),

socijalnog bunta (“Dolje birokratija, zivjela radnicka klasa"),

jugoslovenstva (“Za stabilnu Jugoslaviju"),

idolopoklonstva (“Slobo, slobodo")

ali i ratobornog srpskog nacionalizma (“Ko to kaze, ko to laze, Srbija je mala...).

Na mitingu u Podgorici javno je, preko transparenta, prozvan i crnogorski federalni funkcioner Vidoje Zarkovic (“Zarkovicu “ dje ti je baza"), cime je nagovijestena predstojeca kampanja protiv onih pripadnika crnogorske komunisticke nomenklature koji nijesu bili voljni da prate ritam nove srpske politike.

Mitinzi solidarnosti sa kosovskim Srbima i Crnogorcima otkrili su da Crna Gora lako hvata rezonancu sa populistickim gibanjima u Srbiji, i da su zrele prilike za ozbiljnije politicke radove, prethodno obavljene u Vojvodini. Cilj “dogadjanja naroda" u oktobru ’88. godine bio je jasan (pritisak na crnogorsko drzavno i partijsko rukovodstvo da iskaze lojalnost Slobodanu Milosevicu i kadrovski se procisti), ali su ikonografija, govori, pjesme i parole, pa i izneseni zahtjevi, odavali prilicnu zbrku u matici populistickog pokreta. U uzavrelom loncu nezadovoljstva izmijesali su se, manje ili vise artikulisani politicki i socijalni zahtjevi, briga za samoupravni socijalizam i ocuvanje Jugoslavije, zakletve na vjernost umrlom Titu i nikad zivljem “Slobu, slobodi", nacionalisticki poklici i prijetnje. Samo se jedan od ucesnika tog oktobarskog mitinga u Podgorici, koji je okoncan intervencijom milicije, sjetio i odvazio da zahtijeva uvodjenje visepartijskog sistema. Bilo je to ravno bacanju sjemena na besplodno tle.

Pocetak naredne godine bice “zlatno doba" populistickog pokreta u Crnoj Gori, koji je, u medjuvremenu, animirao skoro sve socijalne slojeve, tako da se stvarao utisak da je vlast ostala potpuno izolovana i bez ikakvog uporista.

“Hocemo da na nase celo dodju jugoslovenski orijentisani ljudi, koji su spremni da se izdignu iznad borbe za vlast, borbe za licnu ugodnost i privilegije. Hocemo ljude postene, materijalno i moralno ciste, koji su ovladali savremenim znanjima i koji su spremni da nas povedu u borbu protiv nerada, neodgovornosti i javasluka. Samo takvi ljudi (vjesnici novog doba) mogu sprijeciti da se i dalje nemilosrdno otudjuje i krade drustvena imovina i narodno blago...", bio je jedan od zahtjeva kojima je srusena “nenarodna vlast". U njemu se jeste ogledala bolja strana “ulicne demokratije", ali ce vrijeme pokazati da je njene prave ciljeve i sustinu transparentnije izrazavala pjesma: “Mi smo djeca sve spremnije Crne Gore i Srbije" i ona o Milosevicu kao vodji “sto je ravan Karadjordju".

“Radnicka se budi klasa, bez toga nam nema spasa" 

“Crna Gora rodi Sloba, to je covjek novog doba" 

“Ko to kaze, ko to laze, Srbija je mala..." 

“Crna Gora u boj krece, robovati vise nece" 

“Izlazite izdajice, da vam narod vidi lice" 

“Neka Jugoslavija bude luka bratstva i jedinstva" 

“Birokrate, postupite po volji naroda" 

“Vrtice smo ostavili, da bi prava ostvarili" 

“Prepuniste mjesinu grijeha" 

 

“Od Rozaja do Bilece, krstice se i ko nece" 

I do srpske Banjaluke, sa tri prsta desne ruke" 

“A oj Milo, ti si mali, Turci su te izabrali" 

“Sa Komova vila klice, dje si Milo izdajnice" 

“Milo Turcine" 

“Momo, ceraj lopove"