DOKUMENTI: ZAKON O JAVNOM INFORMISANJU CRNE GORE (2)

Novinarska profesija sluzi slobodi izrazavanja

Novinar ima pravo i obavezu da objavi informaciju o protivzakonitom ponasanju kao i informaciju kojom se, nespornim cinjenicama ukazuje na nedostatke u vrsenju javnih funkcija

Skupstina Crne Gore usvojila je Zakon o javnom informisanju na sednici odrzanoj 12. februara 1998. godine. "Nasa Borba" objavljuje integralni tekst Zakona koji je bio pred poslanicima crnogorskog parlamenta. c) Glavni i odgovorni urednik

Clan 28.

Javno glasilo ima glavnog i odgovornog urednika.

Glavni i odgovorni urednik slobodno i samostalno uredjuje javno glasilo.

Javno glasilo moze imati vise urednika za pojedina izdanja ili rubrike, odnosno pojedine programe radija i televizije, koje imenuje i razrijesava glavni i odgovorni urednik.

Glavni i odgovorni urednik je duzan da programskom odboru javnog glasila dostavi nacrt godisnjeg izvjestaja o ostvarivanju programske orijentacije.

Clan 29.

Glavnog i odgovornog urednika javnog glasila, ciji je osnivac Republika, odnosno jedinica lokalne samouprave, bira programski odbor, na osnovu javnog oglasavanja.

Kandidat za glavnog i odgovornog urednika, koji ucestvuje na javnom oglasu, duzan je, uz prijavu, podnijeti svoj plan uredjivanja javnog glasila.

d) Odgovornost

Clan 30.

Glavni i odgovorni urednik javnog glasila odgovoran je za ostvarivanje programske orijentacije javnog glasila.

Glavni i odgovorni urednik odgovoran je za svaku informaciju u javnom glasilu, osim za informaciju koju je duzan da objavi u skladu sa zakonom ili pravilima o medijskom predstavljanju politickih stranaka.

Glavni i odgovorni urednik se moze razrijesiti prije isteka mandata, samo ako se utvrdi da je odgovoran za krsenje odredbi zakona ili utvrdjene programske orijentacije javnog glasila.

Clan 31.
Za istinitost datih, odnosno objavljenih informacija odgovorno je lice koje daje informacije, odnosno autor.
Ako se u javnom glasilu objavi neistinita informacija, kojom se narusava ugled ili interes lica na koje se informacija odnosi, ili kojim se vrijedja cast ili integritet pojedinaca, iznose ili prenose neistiniti navodi o njegovom zivotu, znanju i sposobnostima, ili na drugi nacin vrijedja njegovo dostojanstvo, zainteresovano lice ima pravo na tuzbu nadleznom sudu za naknadu stete protiv autora, glavnog i odgovornog urednika, osnivaca ili izdavaca javnog glasila.

e) Prava parlamentarnih stranaka

Clan 32.

Javno glasilo, ciji je osnivac Republika, odnosno jedinica lokalne samouprave, duzno je da u svom programu objektivno obavjestava o stavovima i aktivnostima svih parlamentarnih stranaka, saglasno pravilima koja utvrdjuje programski odbor javnog glasila i da direktno prenosi zasijedanja Skupstine Republike, odnosno skupstina jedinica lokalne samouprave, a saglasno njihovim odlukama.

Ostvarivanje prava politickih stranaka u javnim glasilima za vrijeme izborne propagande, uredjuje se posebnim pravilima koja propisuje i donosi nadlezna skupstina, a ciju primjenu ce kontrolisati programski odbori javnih glasila.

Programska orijentacija javnih glasila, iz stava 1 ovog clana, mora postovati standarde postene i nepristrasne politike.

4. Finansiranje javnih glasila

Clan 33.

Javno glasilo se finansira iz prihoda osnivaca.

Pravno lice koje je osnivac javnog glasila moze sticati prihod: iz pretplate koju placaju korisnici stvaranjem i prometom roba; pruzanjem usluga; iz kamata i dividendi na plasirana sredstva; iz prihoda na osnovu autorskih prava i patenata; iz legata, poklona i zavjestanja; iz participacije gradjana i iz drugih izvora u skladu sa zakonom.

Clan 34.

Javno glasilo ciji je osnivac Republika ili jedinica lokalne samouprave, stice sredstva iz budzeta po osnovu programa rada koji donosi upravni odbor pravnog lica, uz prethodno pribavljeno pismeno misljenje programskog i nadzornog odbora.

Clan 35.

Pravno lice, koje obavlja radio-difuznu djelatnost, za koriscenje svojih programa moze uvesti placanje pretplate.

Aktom pravnog lica iz stava 1 ovog clana, koji se donosi uz saglasnost nadleznog republickog organa uprave, utvrdjuju se uslovi, visina, nacin koriscenja i raspodjela sredstava.

Clan 36.

Ako pravno lice, koje obavlja informativnu, novinsko-izdavacku ili radio-difuznu djelatnost, a ciji je osnivac Republika, odnosno jedinica lokalne samouprave, po zavrsnom racunu iskaze gubitak, osnivac, ukoliko i dalje zeli da posredstvom tog pravnog lica ostvaruje utvrdjeni javni interes, obezbjedjuje sredstva za njegovo pokrice, pod uslovom, da do gubitka nije doslo nenamjenskim i neracionalnim koriscenjem obezbjedjenih sredstava.

U slucaju da osnivac ne zeli da i dalje ostvaruje utvrdjeni javni intres posredstvom pravnog lica, iz stava 1 ovog clana, duzan je da pokrije gubitke koji su nastali u njegovom radu, za vrijeme dok se posredstvom tog pravnog lica ostvarivao utvrdjeni javni interes, i nad tim pravnim licem pokrece se postupak likvidacije ili stecaja.

5. Izdavanje javnih glasila

Clan 37.

Izdavacem javnog glasila, u smislu ovog zakona, smatra se pravno ili fizicko lice koje izdaje javno glasilo i u tu svrhu obezbjedjuje, u cjelini ili djelimicno materijalne ili druge potrebne uslove za izdvanje, odnosno emitovanje programa javnog glasila.

Ako osnivac nije istovremeno i izdavac javnog glasila, medjusobna prava, obaveze i odgovornosti osnivaca i izdavaca uredjuju se posebnim ugovorom.

Clan 38.

Na svakom primjerku stampe moraju biti naznaceni: naziv i adresa osnivaca i izdavaca, naziv stamparije, ime i prezime glavnog i odgovornog urednika, broj i datum upisa javnog glasila u evidenciju, kao i mjesto i godina stampanja, odnosno umnozavanja.

U televizijskom programu moraju biti naznaceni: naziv televizijske stanice, naziv programa, ime i prezime glavnog i odgovornog urednika programa.

Clan 39.

Stamparija moze stampati i umnozavati novine, casopise, revije i druge periodicne i neperiodicne publikacije tek kad raspolaze dokazom o njihovom upisu u evidenciju javnih glasila. Stamparija, odnosno izdavac stampane stvari koja nije umnozena u stampariji, duzni su da od prvih primjeraka svake stampane stvari odmah dostave po jedan primjerak nadleznom tuziocu i nadleznom republickom organu uprave.

6. Prestanak rada javnog glasila

Clan 40.

Javno glasilo prestaje da radi na osnovu odluke osnivaca, uz obavezu obavjestavanja nadleznog republickog organa uprave, radi brisanja iz evidencije javnih glasila, u roku od 8 dana od dana donosenja odluke.

Clan 41.

Javno glasilo prestaje da radi, bez odluke osnivaca, ako u roku od dvanaest mjeseci osnivac ili izdavac javnog glasila ne izda novi broj novina ili druge periodicne stampe, odnosno ako u roku od sest mjeseci ne emituje programe radija, televizije, odnosno informativne agencije.

Nadlezni republicki organ uprave brisace iz evidencije javno glasilo koje je prestalo sa radom, u smislu stava 1 ovog clana.

III PRAVA I OBAVEZE NOVINARA

Clan 42.
Novinarska profesija u Republici sluzi slobodi izrazavanja, koja podrazumeva slobodu misljenja, primanja i saopstavanja informacija, kao i komentare svih dogadjaja, pojava, stanje i postupaka licnosti, u svim oblastima javnog zivota, uz puno postovanje sloboda i prava koja stiti Evropska konvencija o ljudskim pravima.
Novinaru zbog izrazenog misljenja ili stava ne moze prestati radni odnos, izmijeniti se njegov status u redakciji ili umanjiti zarada.

Clan 43.
Novinar ima pravo i obavezu da objavi informaciju o protivzakonitim djelima ili nedolicnim ponasanjima; informaciju kojom se stiti zdravlje ili bezbjednost gradjana; informaciju o netacnim tvrdnjama pravnih lica ili pojedinaca, kao i informaciju kojom se, nespornim cinjenicama, ukazuje na nedostatke u vrsenju javnih funkcija.

Clan 44.
Novinar ima pravo odbiti pisanje, odnosno pripremanje ili ucestvovanje u izradi priloga ciji je sadrzaj u suprotnosti sa zakonom i pravilima novinarske profesije.
Novinaru koji odbije da izvrsi nalog kojim bi krsio zakon, profesionalnu etiku i pravila novinarske profesije, ne moze prestati radni odnos, promijeniti se njegov status u redakciji ili umanjiti zarada.

Clan 45.
Novinar nije duzan organima sudske ili izvrsne vlasti dati podatke o izvoru objavljene informacije, koji zeli ostati nepoznat.
Novinarski prilog ciji je smisao promijenjen u postupku uredjivacke obrade ne smije se objaviti pod imenom autora ili njegovim pseudonimom, bez njegovog pristanka.
Za prilog objavljen protivno odredbi stavu 2 ovog clana odgovara glavni i odgovorni urednik, a ako je prilogom povrijedjen ugled autora, autor moze zahtijevati nadoknadu stete.

Clan 46.
Prava i obaveze novinara uredjuju se opstim aktima javnog glasila, u skladu sa zakonom, granskim kolektivnim ugovorom i pravilima novinarske profesije.
Novinari imaju pravo da se, radi rjesavanja pitanja od zajednickog interesa, medjusobne saradnje i zajednickog istupanja, dobrovoljno, udruzuju u klubove i asocijacije.

IV OBJAVLJIVANJE SAOPSTENJA, ODGOVORA, ISPRAVKE I MISLJENJA

Clan 47.

Javno glasilo, ciji je osnivac Republika, odnosno jedinica lokalne samouprave, duzno je da, na zahtjev nadleznog republickog organa uprave, bez odlaganja i skracivanja, objavi saopstenje o cinjenicama cije je objavljivanje hitne prirode i od posebnog znacaja za gradjane i pravna lica, a odnosi se na opasnost po zivot i zdravlje ljudi, njihovu imovinu, ili odbranu i bezbjednost zemlje.

Saopstenje iz stava 1 ovog clana objavljuje se bez nadoknade.

Clan 48.

Svako fizicko i pravno lice ima pravo na odgovor ili ispravku u slucaju kada je, putem objavljne informacije, povrijedjeno njegovo pravo ili interes.

Glavni i odgovorni urednik javnog glasila duzan je da objavi odgovor ili ispravku na objavljenu informaciju.

Ispravka i odgovor se objavljuju bez nadoknade.

Clan 49.

Pod odgovorom ili ispravkom se podrazumijevaju informacije kojima se dopunjuju cinjenice i podaci iz objavljene informacije, u pogledu istinitosti i potpunosti.

Odgovor ili ispravka se moraju objaviti bez izmjena i dopuna i to na istoj strani stampe, odnosno u istoj televizijskoj ili radio emisiji, u kojima je objavljena informacija na koju se odgovor ili ispravka odnosi, i to u prvom, a najkasnije u drugom broju stampe, odnosno prvoj, a najkasnije drugoj narednoj emisiji radio- televizijskog programa, po prijemu odgovora ili ispravke.

Clan 50.

Ako glavni i odgovorni urednik odbije da objavi odgovor ili ispravku netacne informacije kojom je povrijedjeno necije pravo ili interes; istovremeno objavi komentar odgovora ili ispravke; odgovor ili ispravku ne objavi na nacin u roku predvidjenom ovim zakonom, podnosilac odgovora ili ispravke ima pravo na tuzbu protiv glavnog i odgovornog urednika javnog glasila, nadleznom sudu na cijem je podrucju sjediste, odnosno prebivaliste podnosioca odgovora ili ispravke.

Ako usvoji tuzbeni zahtjev, sud ce rjesenjem naloziti glavnom i odgovornom uredniku javnog glasila da odgovor ili ispravku objavi na nacin utvrdjen ovim zakonom, u prvom, a najkasnije u drugom broju stampe, odnosno emisiji javnog glasila, po prijemu pravosnaznog rjesenja.

Postupak po tuzbi za objavljivanje odgovora ili ispravke je hitan.

Clan 51.

Glavni i odgovorni urednik nije duzan da objavi odgovor ili ispravku:

1) ako se odgovor ili ispravka ne odnose na informaciju zbog koje se zahtijeva objavljivanje odgovora ili ispravke, odnosno ako ne sadrzi stvarne podatke u vezi sa navodima iznesenim u informaciji;

2) ako se odgovorom ili ispravkom pobijaju, navodi iz objavljene informacije, cija je istinitost utvrdjena pravosnaznim aktom nadleznog organa;

3) ako odgovor ili ispravku nije potpisalo ovlasceno lice, odnosno ako pojedinac, kao podnosilac odgovora ili ispravke, nije naveo broj licne karte i adresu stanovanja;

4) ako su odgovor ili ispravka nesrazmjerno duzi od informacije na koju se odnose, a podnosilac odbije pismeni zahtjev glavnog i odgovornog urednika javnog glasila da odgovor ili ispravku skrati;

5) ako je odgovor klevetnicki ili je na drugi nacin, posebnim propisom, nedozvoljen.

Clan 52.

Javno glasilo je duzno da cuva tekstove, odnosno snimke informacija, najmanje 7 dana poslije objavljivanja, i da ih daje na uvid licima koja, po odredbama ovog zakona, imaju pravo na odgovor ili ispravku.

Javno glasilo je duzno da, na pismeni zahtjev, tekstove, odnosno snimke informacija dostavi nadleznom republickom organu uprave radi pokretanja postupka preduzimanja upravno-nadzornih mjera propisanih zakonom.

V RADIO-DIFUZNI SISTEM

Clan 53.

Pod radio-difuznom djelatnoscu podrazumijeva se proizvodnja i emitovanje radio i televizijskog programa posredstvom radio-relejnih, zemaljskih, kablovskih i satelitskih veza, kao i posredstvom zemaljskih i kablovskih distribucionih sistema.

Radio-difuzna djelatnost obavlja se posredstvom radio-difuznog sistema, koji se izgradjuje i funkcionise kao tehnicki povezana i uskladjena cjelina.

Radio-difuzni sistem posredstvom kojeg se emituju programi javnih glasila, ciji su osnivaci Republika, odnosno jedinice lokalne samouprave, u drzavnoj je svojini i od posebnog je interesa.

Clan 54.

Odobrenje za pocetak rada radio ili televizijske stanice izdaje nadlezni republicki organ uprave pravnom licu koje je osnivac javnog glasila iz domena radio-difuzije, koje je:

1) dobilo na koriscenje radio-frekvenciju prema propisima o sistemima veza;

2) ispunilo minimalne tehnicke uslove za emitovanje radio i televizijskog programa.

Minimalne tehnicke uslove za emitovanje radio i televizijskog programa propisuje i nadlezni organ uprave.

Clan 55.
Radio-difuzne frekvencije, kao dobro u drzavnoj svojini, daju se na koriscenje pravnim licima registrovanim za obavljanje radio-difuzne djelatnosti, pod ravnopravnim uslovima, putem posebnog ugovora koji zakljucuju sa Vladom Republike Crne Gore.
Za koriscenje radio-difuznih frekvencija placa se nadoknada.
Visina nadoknade i uslove koriscenja radio-difuznih frekvenicija propisuje Vlada Republike Crne Gore.

Clan 56.

Pravna lica, osnivaci radio i televizijskih stanica, mogu se baviti stvaranjem i emitovanjem radio- difuznog programa, izgradnjom, odrzavanjem i razvojem sopstvene tehnicke osnove, proizvodnjom programa, traka i kaseta za trziste, emitovanjem oglasa i ekonomsko-propagandnih poruka i drugim djelatnostima, u skladu sa zakonom.

Clan 57.

Javna glasila, pored svog programa mogu emitovati i programe drugih javnih glasila Dva ili vise javnih glasila mogu pripremati i emitovati zajednicki program.

Medjusobni odnosi javnih glasila, u slucajevima iz st. 1 i 2 ovog clana, regulisu se posebnim ugovorom.

Clan 58.

Radio i televizijske stanice ciji su osnivaci jedinice lokalne samouprave, uskladjuju vrijeme emitovanja svojih programa sa programima radio i televizijskih stanica ciji je osnivac Republika.

Ako radio i televizijske stanice iz stava 1 ovog clana, ne usklade vrijeme emitovanja programa, nadlezni republicki organ uprave donijece rjesenje kojim ce uskladjivanje izvrsiti privremeno.

Clan 59.

Radio i televizijske stanice na teritoriji Republike obavezne su da medjusobno programski suradjuju, radi ostvarivanja prava gradjana na sto objektivnije i pravovremeno informisanje o svim dogadjajima od interesa za njihov zivot i rad.

Radi upoznavanja javnosti i ostvarivanja neposrednog uticaja gradjana na utvrdjivanje programa, radio i televizijske stanice duzne su da blagovremeno objavljuju svoje dnevne i sedmicne planove programa.

(nastavice se)

Posaljite nam vas komentar! Izbor vasih reagovanja i misljenja objavljujemo.
© 1997 Yurope & ,,Nasa Borba" / Sva prava zadrzana /