EVROPSKE ANALIZE PREDSEDNICKIH IZBORA U SRBIJI

“Soar": Nije “zanosno", ali je “utesno". “Fajnensel tajms": Zapadne vlade nece biti gadljive ukoliko socijalisti nameste Seseljev poraz. Procenjuje se da jedino Milosevic moze da isporuci ono sto svet trazi od Srbije

Mirko Klarin
dopisnik “Nase Borbe" iz Brisela

Posto su se oslobodili iluzija o “Drugoj Srbiji" i mogucnostima brzog i lakog “demokratskog preporoda", evropski diplomatski i medijski analiticari su rezultatima prve runde drugih predsednickih izbora u poslednja tri meseca pristupili sa pozicija politickog pragmatizma ili oportunizma. Na osnovu toga, zakljucili su da su se biraci opredelili za “manje zlo". Na isti se nacin komentarisu i definitivni rezultati parlamentarnih izbora u Republici Srpskoj. Prednost Milutinovica nad Seseljem i okoncanje sedmogodisnjeg monopola Karadzicevog SDS - kako juce primecuje komentator briselskog “Soara" - “nisu zanosne alternative... ali su najmanje lose od ostalih mogucih hipoteza". Nije, dakle, “zanosno", ali je “utesno"... kao sto bi, dodaje “Soar", “bili utesni izborni debakli Le Pena u Francuskoj ili Zirinovskog u Rusiji".

Mada neki komentatori jos nisu spremni da otpisu “srpskog Le Pena" i upozoravaju da “nista nije gotovo", te da ce u drugom krugu “mnogo zavisiti od stava Draskovicevih biraca", u evropskim diplomatskim krugovima sa neskrivenom notom cinizma ukazuju da “imaju puno poverenje da ce se Milosevic, na ovaj ili onaj nacin, postarati da Seselj jos jednom izvisi". Pozivajuci se na “sugestije iz diplomatskih izvora", londonski “Fajnensel tajms" nagovestava da zapadne vlade nece biti gadljive, odnosno “nece dizati veliku galamu", ukoliko socijalisti kroz dve nedelje nameste Seseljev izborni poraz.

Tragajuci za uverljivim sagovornikom u Srbiji, zapadne diplomatije, kako primecuje vec citirani komentator “Soara", “moraju da se zadovolje ne samo manjim, vec i poznatim zlom". Sto se samog Milutinovica tice, zapaza se da kao jugoslovenski sef diplomatije “nije uvek ispoljavao veliku volju za saradnju sa svojim zapadnim kolegama", ali da, ipak, “raspolaze dragocenim iskustvom i dobrim poznavanjem medjunarodnih institucija". Evropske diplomate koje su s njim kontaktirale dodaju kako im se Milutinovic cesto zalio kako su mu “vezane ruke" i, cak, nagovestavao mogucnost ostavke. Njegove poslednje “tvrde" izjave o haskom Tribunalu i Kosovu niko u evropskim diplomatskim krugovima ne uzima za ozbiljno: smatraju ih pukom “predizbornom retorikom". Svojim relativnim uspehom u prvom krugu Milutinovic, kako se zakljucuje, “jaca poziciju svog mentora i zapadnog dzokera - Slobodana Milosevica".

Oslobodjeni iluzija o “demokratskoj opoziciji" koja ce Srbiju precicom povesti u Evropu, zapadni diplomatski i medijski analiticari procenjuju da u sadasnjoj situaciji “jedino Milosevic - siguran u svoju vlast - moze da isporuci ono sto svet ocekuje i trazi od Srbije". Spisak je poduzi i jedan njegov deo se upravo utvrdjuje u Bonu, na ministarskom sastanku Saveta za implementaciju mira. Pored bonskog, postoji i poznati “briselski spisak" definisan tzv. regionalnim pristupom, tj. vrlo konkretnim uslovima za bilo kakve odnose sa EU: od izvoznih povlastica, do sporazuma o saradnji. Tu je i “vasingtonski spisak", koji je upravo juce dopunjen svezim zahtevom da se doprinese uspostavljanju “umerene vlade" u Republici Srpskoj, tako sto ce se lokalna ekspozitura SPS isporuciti Biljani Plavsic. Trazi se, istina, puno, ali se dosta i nudi: povratak u medjunarodnu zajednicu, skidanje “spoljnog zida" sankcija, izvozne povlastice i razvoj ekonomskih odnosa sa EU, dostupnost evropskih i svetskih izvora finansiranja... Ocekivati da se sve to moze dobiti mimo pomenutih spiskova, odnosno da ce EU, SAD, Savet za implementaciju mira, NATO i ostale institucije medjunarodne zajednice odustati od tih zahteva, bila bi tragicna i veoma skupa iluzija. Narocito sada kada je, kako je juce primetio britanski sef diplomatije Robin Kuk, “proces pritisaka, sankcija i rokova, istina bolno i frustrirajuce sporo, ipak poceo da daje plodove". Iz toga jasno sledi da ce taj “proces" jacati, a ne slabiti.