IZVESTAJ HELSINSKOG ODBORA ZA LJUDSKA PRAVA U SRBIJI O POLOZAJU HRVATA U REPUBLICI

Strah i nepoverenje iselili 43.000 Hrvata

U najtezem polozaju su, tokom rata u bivsoj Jugoslaviji, bili Hrvati u opstinama Apatin, Bac, Sid, Ruma, Sremska Mitrovica i Stara Pazova odakle ih se i najvise iselilo u odnosu na ukupan broj stanovnika

Vise od 43 hiljade Hrvata islelio se iz Srbije od 1991. godine do danas. Do te procene dosao je Helsinski odbor za ljudska prava u Srbiji na osnovu svojih istrazivanja na terenu i nekih neoficijelnih procena koje su se mogle cuti u javnosti. Iseljavanju Hrvata doprinelo je neresavanje njihovog statusa kao manjine u Srbiji, pritisci i diskriminacija.

Proces iseljavanja se nastavlja, a sikaniranja hrvatskog stanovnistva, napadi na njihovu imovinu jos uvek nisu potpuno iskorenjeni, upozoravaju u Helsinskom odboru. U najtezem polozaju su, tokom rata u bivsoj Jugoslaviji, bili Hrvati u opstinama Apatin, Bac, Sid, Ruma, Sremska Mitrovica i Stara Pazova, odakle ih se i najvise iselilo u odnosu na ukupan broj stanovnika.

Tehnologija
Tehnologiju na osnovu koje se sprovodi iseljavanje Hrvata pokazuje primer porodice Maric iz okoline Sida. Krajem prosle godine pojavili su se zainteresovani kupci (izbeglice iz Hrvatske) za njihovo imanje. Porodica Maric nije dala nikakav oglas za prodaju niti je na neki drugi nacin pokazala da zeli da to ucini.
Zainteresovani im je dao svoju ponudu i ostavio ih da razmisle. U toku razgovora spomenuo je neodazivanje njihovog sina na mobilizaciju, izneo je podatke o njihovom imanju, kvalitetu zemljista, prinosima, visini poreza... Posle tog razgovora, porodica Maric je pocela da razmislja o prodaji.

Drzava, prema analizama Helsinskog odbora, ne preduzima mere koje bi povratile poverenje Hrvata u tim sredinama. Primetno je administrativno odugovlacenje prilikom zakljucivanja kupoprodajnih ugovora. Prodavac je naime izlozen sankcijama ako odustane od prodaje bez uvazavanja okolnosti koje su dovele do takve odluke, kao sto su strah i pritisak. Nije zabelezen nijedan slucaj odbijanja izdavanja odobrenja za porodaju imanja koje je u vlasnistvu Hrvata. Dominirajuce politicke snage na tom podrucju su SRS i SPS koje, prema analizama Helsinskog odbora, koriste blizinu granice za nacionalnu homogenizaciju.

Najvise napada na Hrvate zabelezeno je u opstinama Sremska Mitrovica, Ruma i Stara Pazova. Procenjuje se da se sa tog podrucja iselilo oko 60 procenata Hrvata, uglavnom seoskog stanovnistva. Pre rata, prema poslednjem popisu, tu ih je zivelo oko 14.300.

Sela koja su bila naseljena pretezno Hrvatima sada imaju promenjenu etnicku strukturu. U njima su primetne table sa natpisom "kuca na prodaju" (Hrtkovci). Ljudi se plase da idu na versku sluzbu i da se okupljaju na javnim mestima i seoskim kafanama.

U poslednje vreme nisu zabelezeni napadi i sikaniranja, ali jos uvek postojeci strah i nepoverenje uticu da ljudi traze nacina da prodaju imovinu i isele se. U kuce Hrvata koji su se iselili doselile su se izbeglice koje ih vide kao neprijatelje. Prema ocenama Helsinskog odbora to vodi nekoj vrsti izolacije i samoizolacije.

U gradskim sredinama (Apatin, Bac, Sid), zaposleni u drzavnoj upravi su proglaseni tehnoloskim viskom ili rasporedjeni na druga radna mesta, manje odgovorna. Veci broj Hrvata takodje nije imao mogucnost da otkupi stanove. Odluku o iseljenju lokalni Hrvati uglavnom odlazu dok se ne resi pitanje penzionog i socijalnog osiguranja izmedju Srbije i Hrvatske.

Prema ocenama Helsinskog odbora, ovo podrucje je jako uporiste SPS i SRS koji imaju bolju medjusobnu saradnju nego SPS i JUL. Jugoslovenska levica se tretira kao anacionalna stranka koja upropastava SPS.

(Nastavice se)

I. K.

Vojvodina najociscenija
Prema popisu 1991. godine u Srbiji je zivelo 148.588 Hrvata dok ih je danas, prema nezvanicnim procenama 105 406. Hrvati su uglavnom locirani u Vojvodini gde ih je '91. bilo 110.904, dok ih danas, prema proceni, ima 74.808. U Vojvodini, Hrvati su cinili vecinu u selima Kukujevci, Novi Slankamen, Sonta i Sot.
U Beogradu ih je, prema popisu iz 1991. godine, zivelo 16.275, a prema proceni iz 1996. ima ih oko 11 hiljada. Na Kosovu je, prema proceni iz 1991. godine bilo 8.062 Hrvata, dok ih je danas samo oko dve hiljade. Hrvati su bili vecinsko stanovnistvo u cetiri kosovska sela - Janjevo, Sasare, Vranvokolo i Vrnez.

"Tehnoloski viskovi"
Procenjuje se da se na podrucju opstina Apatin, Sid i Bac, gde je zivelo 15 hiljada Hrvata, islelio oko 70 procenata. U gradskim sredinama tih opstina vrlo mali broj Hrvata je zaposlen u drzavnoj upravi. Uglavnom su proglasavani tehnoloskim viskom ili rasporedjivani na manje znacajna radna mesta. Izmedju 50 i 60 procenata stanovnika u selima u tim opstinama, prodalo je svoja imanja ili ih je zamenilo za imanja Srba iz Hrvatske. Za etnicko ciscenje tih opstina, prema saznanjima Helsinskog odbor odgovorni su SRS i drzavni organi. Od opstinskih vlasti, koje su bile u rukama SPS, radikali su dobijali podatke o imanjima Hrvata i njihovom kvalitetu.

Posaljite nam vas komentar! Izbor vasih reagovanja i misljenja objavljujemo.
© 1997 Yurope & ,,Nasa Borba" / Sva prava zadrzana /