Miodrag Vukovic i Zoran Zizic, autori Ustava SRJ iz Crne Gore o zajednickoj drzavi

Kada su se, u proljece 1992. godine, srbijanski i crnogorski pravni eksperti sastali u zabljackom hotelu “Planinka" da pisu ustav za novu jugoslovensku drzavu, nasi sagovornici su pripadali istoj, u Crnoj Gori vladajucoj, Demokratskoj partiji socijalista CG. Miodrag Vukovic je tada bio predsjednik Odbora za politicki sistem Skupstine Crne Gore, a mr Zoran Zizic, potpredsjednik crnogorske vlade. Tokom pisanja ustava, Zizic je imao ulogu koordinatora crnogorskog ekspertskog tima. Nakon cijepanja DPS-a, Vukovic i Zizic su se nasli na razlicitim stranama. Gospodin Zizic je sada potpredsjednik Socijalisticke narodne partije CG, koja je nastala iz dijela DPS-a privrzenog Momiru Bulatovicu, dok je gospodin Vukovic, potpredsjednik aktuelne crnogorske vlade i clan rukovodstva Demokratske partije socijalista CG

Dragoljub Vukovic

Ne zanemarujuci one politicke snage u Crnoj Gori koje se istrajno zalazu za crnogorsku drzavnu samostalnost (prije svih Liberalni savet CG i SDP CG), kao ni one koje se otvoreno svrstavaju uz cisti unitarni drzavno-pravni model Jugoslavije, trenutno se u Crnoj Gori glavna polticka bitka bije izmedju partija kojima pripadaju nasi sagovornici Vukovic i Zizic iako, na deklarativnom planu, nije uvijek jasno u cemu se ogledaju razlike medju njima kada je u pitanju SRJ. Na nase pitanje, da li je zadovoljan sadasnjom SRJ, Vukovic odgovara potvrdno, odmah dodajuci da je zadovoljan.

Zajednica novih i starih konflikata

Vukovic smatra da danas postoje dvije Jugoslavije - ona o kojoj je prethodno govorio, “koja je zapisana u Ustavu i koju hoce Crna Gora", i druga, koja fakticki postoji, a niti je u Ustavu zapisana, niti je Crna Gora hoce.

- Jugoslavija je danas fakticki moc jednog covjeka, jedne politicke ideje da on vlada svim nasim sudbinama. U Jugoslaviji je danas ustavni i pravni nered. Danas je dogovorena Jugoslavija puna problema, zajednica starih i novih konflikata, drzava u kojoj jedna njena polovina namjerava da je ucini definitivno istorijskom cinjenicom, bez prava na buducnost, jer hoce drugo, kaze Vukovic, naglasavajuci da se u Srbiji “gubi politicka volja" da Jugoslavija opstane onakvom kakva je predvidjena Ustavom srocenim na Zabljaku.

Odgovor na pitanje, da li su on i njegova partija zadovoljni sadasnjom saveznom drzavom i njenim funkcionisanjem, Zoran Zizic pocinje konstatacijom da je “SRJ stvorena na zdravim i racionalnim temeljima, kao izraz nasusnih potreba i iskrenih teznji Crne Gore i Srbije da imaju zajednicku drzavu, koja ce, u jednom nemirnom vremenu i nesigurnom globalnom ambijentu, najbolje cuvati njihovo istorijsko, drzavno i duhovno bice, i obezbjedivati mir, slobodu, sigurnost i prosperitet svim njihovim gradjanima".

- Na zalost, zapadne sile, zbog svojih interesa i pretenzija na ovim prostorima, od pocetka nijesu prihvatile tu novu Jugoslaviju, pa cak ni njeno ime. Nazivajuci je Crnom Gorom i Srbijom, one su zamrzle njeno clanstvo u UN, izlozile je stalnim pritiscima i prijetnjama, i konacno podvrgle izolaciji i rigoroznim ekonomskim sankcijama. Prema tome, SR Jugoslaviji ne samo da nije pruzena sansa da se kao drzava afirmise na novim, demokratskim osnovama i da bude punopravan i uvazen clan medjunarodne zajednice, vec je ucinjeno sve da se ona, od casa svog nastanka, onemoguci, ugusi i eliminise, kaze Zizic. Zizic ocenjuje da je, na svu srecu SRJ “prezivjela tu visegodisnju golgotu, sacuvala svoje drzavno dostojanstvo, mir, slobodu i sigurnost svojih gradjana, i time na najbolji nacin pokazala svu opravdanost svog postojanja", ali da njegova partija ne gaji iluzije da je Jugoslavija, “dostigla svoj maksimum i postala optimalnim ambijentom demokratskog, kulturnog i ekonomskog zivota". Ipak zakljucuje: “Imajuci u vidu sva iskusenja kroz koja je prosla i kroz koja sada prolazi, mi smo zadovoljni saveznom drzavom, i ucinicemo sve za njen dalji napredak i uspesnije funkcionisanje".

Udesi ili sansa

- Najznacajnije i najurgentnije promjene, koje bi, po mojem misljenju, trebalo izvrsiti u nasoj zemlji, ticu se poimanja politickog zivota i demokratije. Ko iole pazljivo prati rad nasih politickih partija, sjednice nasih parlamenata, odnose pozicije i opozicije i prezentaciju politickog zivota u nasim medijima, mora zapaziti da tu ima toliko iracionalnog, neobjektivnog, nedobronamjernog, neukog i manipulatorskog, da mi najvece smetnje i kocnice afirmaciji zdravog i svrsishodnog politickog zivota imamo upravo u tim institucijama, koje, stoga, povremeno gube svrhu svog postojanja, kazao je Zizic, objasnjavajuci, u nastavku odgovora, sta je prioritetan politicki cilj njegove partije u narednom periodu.

Nas sagovornik navodi da je za SNP CG prioritet to da se izbori za “jezik cinjenica i argumenata, za nadmetanje ideja, programa i koncepcija, za demonstraciju dobrih namjera, znanja i sposobnosti, a u procesima demokratizacije za afirmaciju stvarnog demokratskog zivota, u svim njegovim oblicima i modalitetima". To ce, smatra Zizic “doprinijeti da se nas obican gradjanin, pred svakim organom i institucijom osjeca i ponasa kao slobodan, uvazen i dostojanstven covjek".

Miodrag Vukovic i dalje misli da je “Jugoslavija sa postojecim ustavnim rjesenjima najbolji izbor za Crnu Goru", ali i upozorava na to da je ona “ako nastavi da funkcionise po obrascima privatnog programa nosioca fakticke vlasti, vise udes nego sansa". Vukovic, pri tom, istice da “mogucnost za zeljenu Jugoslaviju lezi u nespornoj politickoj volji u Crnoj Gori da ona postoji, i u inicijativama kao sto je Novi pocetak... predsjednika Djukanovica".

Da je sada u prilici da ponovo radi na Ustavu SRJ, Vukovic bi se zalagao za neka drugacija rjesenja, posto “sestogodisnje iskustvo, ipak upozorava".

- Ja mislim da je nasa federacija prenatrpana nadleznostima, i da bi je mnogo cega trebalo osloboditi u korist republika. Dalje, u Ustavu treba ispraviti nelogicnosti koje konfrontiraju pojedine njegove clanove. Recimo, pravo republike da organizuje vlast na svojoj teritoriji, i pravo sveznih organa da uvedu vanredno stanje, ne pitajuci za to vlasti same republike. Postoje, zatim, u ustavu principi (kao onaj da se o pojednim pitanjima iz ustavne nadleznosti savezne drzave moze odlucivati na zahtjev republike kroz poseban postupak), ciji ustavni odabir vise lici na gresku, nego na svjesno opredjeljenje, kaze Vukovic.

Naglasavajuci da “sadasnji ustavni koncept Jugoslavije nije toliko los da ga treba apsolutno suspendovati", Vukovic uocava da se sada na javnoj sceni vodi “borba protiv Jugoslavije i njenog Ustava i za Jugoslaviju i njen Ustav", te da je, na jednoj strani, “vidljiv napor da se on (Ustav) zadrzi na nivou deklaracije koja nema odgovarajucu socijalnu sadrzinu, a na drugoj napor da on postane normativnim Ustavom, koji ce se, ne samo nacelno, vec i u cjelini postovati na cijeloj teritoriji drzavne zajednice".

Zoran Zizic smatra da “dosadasnja primjena saveznog Ustava nije pokazala da u njemu treba bilo sta znacajnije mijenjati. Drzim da je to pokazatelj koji se mora uvazavati, mada mislim da taj ustav nije savrsen, i da bi ga neki novi ljudi, u nekim boljim prilikama i okolnostima, mogli u izvjesnoj mjeri, bolje napisati".

Za razliku od Vukovica, Zizic smatra da Ustavom na saveznu drzavu nije prenesen “visak ovlascenja" i da se “ne gomilaju nadleznosti koje savezni organi ne mogu izvrsavati". Njegovo je misljenje da su u nadleznostima republika clanica ostala “sva ona pitanja koja omogucavaju da se izraze njihovi interesi i specificnosti", te da su, u tom pogledu, “sva ustavna rjesenja cvrsto oslonjena na dostignuca savremenog, demokratskog federalizma".