BALETSKE PREMIJERE

“Labudovo jezero" rekonstrukcija autorskog projekta Dimitrija Parlica i Kzistofa Pankijevica premijerno izvedenog 14. maja 1970. godine u Narodnom pozoristu u Beogradu

Kada je Dimitrije Parlic zajedno sa poznatim pozorisnim slikarom iz Poljske Kzistofom Pankijevicem pre 28 godina ponudio svoju verziju najigranijeg klasicnog baleta “Labudovo jezero", a prema koreografiji Petipa, Ivanova i Gorskog, ona je odmah postigla veliki uspeh. Odigrana je 277 puta na domacoj i inostranim scenama, a generacije beogradskog Baleta, a posebno prvi solisti, “kalili" su se u ovoj predstavi cudesne harmonije, fantazije i poetike, u igri i scenskom dizajnu.

Danasnja premijera “Labudovog jezera" radjena je prema izvornoj Parlicevoj postavci i prema originalnim kostimima i dekoru Pankijevica, te je ne bi trebalo ocenjivati kao striktnu restauraciju. Realizaciju ovog, zaista, znacajnog poduhvata Narodnog pozorista u Beogradu ostvarila je velika ekipa strucnjaka. Na celu pedagog - repetitor Natalija Zolotova, gosca iz Moskve, koja se ovog posla hrabro prihvatila s obzirom da nije imala priliku da vidi izvornu Parlicevu koreografiju. Pomoc su joj pruzili nasi repetitori K. Obradovic, V. Lecic, M. Vjestica, P. Music, M. Bezmarevic i jedina koja je dugo godina sa uspehom tumacila lik Parliceve Odete/Odilije, primabalerina Ivanka Lukateli, danas baletski pedagog.

U obnovi Parlicevog “Labudovog jezera" moralo se voditi racuna ne samo o njegovim originalnim kreacijama igre u prvom i trecem cinu i pojedinim intervencijama u antologijskoj postavci Leva Ivanova za drugi cin, nego i, to pre svega, o rezijskog koncepciji cele predstave, koja je bila izuzetno originalna u vreme svoga nastanka, a i danas je zanimljiva i gotovo savremena. Univerzalnost vecnog sukoba dobra i zla u Parlicevoj koreografsko-rezijskoj koncepciji je daleko prevazilazila uobicajenu rusku lirsku skasku s istom temom, te je davala njegovoj verziji izvesnu kosmicku dimenziju, veoma blisku naucnoj fantastici, koja se najvise ogledala u koherentnoj koncepciji slikarskog okvira K. Pankijevica. Radeci s nasim velikim koreografom ovaj vrsni pozorisni umetnik, je svoj neogoticki dekor oplemenio i danas modernim senzibilitetom, a kostime je kreirao sa bogatstvom imaginacije koja fascinira. Velike oci na njegovoj scenografiji imale su nedvosmisleno znacenje: bozjeg ili kosmickog strujanja i moci, koje neumoljivo upravljaju zemaljskim usudom, sto i jeste bila sustinska poruka Parlicevog “Labudovog jezera".

Rekonstrukcija prema Pankijevicevom scenskom dizajnu bila je poverena za dekor Borisu Maksimovicu, koji je nastojao da sacuva osnovni duh njegovih scenografskih resenja, dok je kostime obnovila mlada i priljezna Katarina Grcic, koja je ocigledno koristeci druge materijale umnogome pojednostavila njihovu izvornost ali je mnoge kape i ukrase za glavu /izuzev kraljicinih/ koncipirala lepse i blize savremenom ukusu.

Jedino sto u ovoj predstavi nije bilo prema nekom izvorniku to je bila interpretacija muzicke partiture Cajkovskog, koju je mladi dirigent Dejan Savic, prvi put dirigujuci baletskom predstavom, sjajno ostvario. Pod njegovom dirigentskom palicom beogradski operski orkestar i njegovi solisti nisu se mogli prepoznati i to u pozitivnom smislu.

U igrackom izvodjenju predstave bio je uocljiv rad od citave jedne godine, tako da su pojedine deonice u igri ansambla bile uzorno uvezbane. U zenskom ansamblu koji, nazalost, nije formiran prema stasu i rastu posebno su se isticale Mila Dragicevic i Milica Bezmarevic u “Pas de trois" sa Kostjukovim u prvom, te D. Imanic, M. Veljkovic, I. Komaric i T. Ivanovic u atraktivnom “Pas de quatre" iz drugog cina. Divertisman u trecem cinu, u kojem su nastupili brojni solisti i ansambl, zahteva posebnu analizu za koju ce biti prilike kada se budu ocenjivali protagonisti na drugoj premijeri, kao i predstava na kojoj ce gostovati Jelena Gorbac, prvakinja kijevskog Nacionalnog teatra opere i baleta.

Naravno, da se najvise ocekivalo od nosilaca glavnih uloga na prvoj premijeri. Duska Dragicevic, ponovo sa lepom, vitkom figurom, obnovila je svoju Odetu i Odiliju sa zreloscu iskusne baletske umetnice, dajuci ovoga puta, izvesnu prednost Belom labudu, koji je bio izrazajno ubedljiviji, plasticniji i ustreptao u lirskom uzbudjenju. Odiliju, kao da je, u zelji za virtuozitetom, preforsirala, tako da je umesto zavodljivog demonskog Crnog labuda igrala mozda Kitri ili neku drugu zahtevnu primadonsku klasicnu ulogu. Sto se tice tehnicke spremnosti ona je bila primerna, izuzev “fuetea", koja je doduse ostvarila, ali bez dovoljno sigurnosti i uz bucno /nepotrebno/ navijanje iz publike(!?).

Konstantin Kostjukov je svoga princa Zigfrida igrao kao nadmenog, narcisoidnog aristokratu, bez lirskih emocija, koje su se mogle nazreti samo u duetima sa Odetom/Odilijom. On je, razme se, igrao kako se i ocekivalo sa uzdrzanom elegancijom i visokim, efektnim skokovima i sigurnim okretima na tlu i vazduhu, a uz pouzdano partnersko umece. Pozeleli smo samo nesto vise topline u njegovoj interpretaciji. Svetozar Adamovic, koji vec deset godina igra lakrdijase i ovoga puta je odusevio publiku svojim lakonogim bravuroznim skokovima, uveravajuci nas da ce, sigurno, sa istim poletom igrati ovu tehnicki zahtevnu ulogu jos deset godina. Nenad Jeremic je u sirokim zamasima odigrao grofa Rotbarta (kod Parlica je to Genije zla), posebno ubedljivo u finalnom igrackom dvoboju sa Kostjukovim. Mirjana Stamenkovic je pantomimski udrzano, ali autoritativno tumacila Kraljicu, dok je Ratko Petrovic bio korektan u ulozi Zigfridovog ucitelja Volfganga.

Premijerska publika, zeljna istinskih baletskih dogadjaja, ovacijama je pozdravila rekonstrukciju Parlicevog “Labudovog jezera". Strucnjaku ostaje da pored priznanja za veliki ulozeni trud, ipak, podseti da ova predstava velikog koreografskog maga nije najvredniji niti najoriginalniji uzlet u njegovom bogatom opusu.

Milica Zajcev